________________
प्रमेयपन्द्रिका टीका श०२५ उ. ३ सू०४ गत्यार्थत्वेन प्रदेशनिरूपणम् ६६३ इति ग्राह्यम् । तत्र-यत् ओजश्रेण्यायत संस्थान त्रिपदेशावगाढ' कथितम् यच्चओजपतरायतं संस्थानं पञ्चदशपदेशिकं कथितम् तत्-त्रिशेषत्वात् योजमदेशावगाद भवति । यत् खलु ओजश्रेयायतं संस्थानं त्रिपदेशावग,दं कथितम् यच्च-प्रतरापतं पश्चदशप्रदेशिकं कथितम्-तत् व्यग्रत्वात् योजमदेशावगादं भवति । यत् पुनः श्रेण्यायतं धिमदेशिकम् यच्च प्रतरायतं षट्प्रदेशिकं कथितम् तद् द्विशेष. स्वाद द्वापरयुग्मप्रदेशावगाढं भवति । यत् खल्ल घनायतं संस्थानं पञ्चचत्वारिंशत प्रदेशिक कथितम् तदेकशेषस्यातू कल्यो जप्रदेशावगाढं भवतीति ।
एतावता प्रकारेण-एकत्वेन प्रदेशावगाढमाश्रित्य संस्थानानि विचारितानि । अतः परं पृथक्त्वेन तान्येव संस्थानानि विचारयितुमाह- परिमंडला णं भने'इत्यादि। दो का ग्रहण हुआ है। जो ओजश्रेण्यायतसंस्थान त्रिपदेशावगाढ कहा गया है तथा-ओजप्रतरायत संस्थान पन्द्रह प्रदेशों वाला कहा गया है सो तीन शेषवाला होने से इस अपेक्षा यह आयतसंस्थान ज्योजप्रदेशाचगाढ कहा गया है। तथा जो ओज श्रेण्यातसंस्थान त्रिप्रदेशावगाढ कहा गया है और जो प्रतरायत संस्थान पन्द्रहप्रदेशों वाला कहा गया है वह व्यग्र होने से योजप्रदेशावगाढ होता है। तथा जो युग्म श्रेण्यायत दो प्रदेशोषाला कहा गया है और जो प्रतरायत ६ छह प्रदेशों. वाला कहा गया है वह द्विप्रदेशशेषवाला होने से द्वापरयुग्मप्रदेशावगाढ होता है । जो घनायत संस्थान ४५ पैंतालीस प्रदेशों वाला कहा गया है वह एकशेष होने से कल्योजप्रदेशावगाढ होता है। ___इस प्रकार एकत्व से प्रदेशावगाढता को लेकर संस्थानों का विचार किया। अब पृथक्त्व (घहुन्व) रूप से उन्हीं संस्थानों का विचार किया ગ્રહણ કરાયેલ છે જે એજ શ્રેયાયત સંસ્થાન ત્રણ પ્રદેશાવગાઢ વાળું કહ્યું છે, તથા એ જ પ્રતર યત સંસ્થાન પાંચ પ્રદેશાવાળુ કહેલ છે, તે ત્રણ શોષવાળું હોવાની અપેક્ષાથી આ આયત સંસ્થાન જ પ્રદેશાવગઢ કહેલ છે, તથા જે શ્રેણ્યાયત સંસ્થાન ત્રણ પ્રદેશાવગાઢ વાળું કહ્યું છે, અને પ્રતરાયત સંસ્થાન ૧૫ પંદર પ્રદેશોવાળું કહ્યું છે, તે અગ્ર-ત્રણ અગ્રવાળુ હોવાથી જ પ્રદેશ. વગાઢ થાય છે તથા જે શ્રેણ્યાયત બે પ્રદેશેવાળું કહ્યું છે, અને જે પ્રતરાયત સંસ્થાન ૬ છ પ્રદેશેવાળું કહ્યું છે, તે બે પ્રદેશવાળું હોવાથી દ્વાપરયુગ્મ પ્રદેશાવગાઢ હોય છે જે ઘનાયત સંસ્થાન ૪૫ પિસ્તાલીશ પ્રદેશ વાળું કહેલ છે તે એક શેષ હોવાથી કલ્યાજ પ્રદેશાવગાઢ હોય છે. આ રીતે એક પણાથી પ્રદેશાવગાઢ પણને લઈને સસ્થાને સ બ ધી વિચાર