Page Text
________________
'प्रमेन्द्रका टीका श०२५ उ. ३ सू०४ द्रव्यार्थत्वेन प्रदेशनिरूपणं म्
६६१
भंते । संठाणे' चतुरस्रं खलु भदन्त | संस्थानं किं कृतयुग्मप्रदेशावगाढम् ? योज प्रदेशावगाढम् ? द्वापरयुग्मन देशावगाढम् ? क्ल्बोजप्रदेशावगाढं वेति प्रश्नः । उत्तरमाह - 'जहा वहे तदा चउरंसे वि' यथा वृत्तं संस्थानं कथितं तथा - चतुरस्र संस्थानमपि स्यात् कृतयुग्ममदेशावगाढं चतुरस्रसंस्थानम् स्यात् श्योपदेशावगाढम् नो द्वापरयुग्मप्रदेशावगाढम् स्यात् कल्योज प्रदेशावगाढम् इति । एवं वृत्तसंस्थानातिदेशेन चतुरख संस्थाने व्यवस्थाऽवगन्तव्येति भावः । 'जहा वह त्ति' तत्र यत् - प्रवरच रसं संस्थानं चतुष्पदेशिकम्, घनवतुरस्रं च संस्थानम् - अष्टमदेशिकं कथितम् तत् चतुः शेात् कृतयुग्ममदेशावगाढम् । तथा यद् घनवतुरस्रं संस्थानं सप्तविंशतिदेशिकं कवितम् तम् - त्रिशेाद योजपदेशावगाढम् । तथाकल्पोज प्रदेशावगाढ है ? इस प्रकार गौतम स्वामी के प्रश्न के उत्तर में प्रभु कहते हैं- 'जहा वट्टे तहा चउरंसे वि' हे गौतम ! जैसा कथन वृत्तसंस्थान में किया गया है वैसा ही कथन चतुरस्र संस्थान में भी जानना चाहिये । इस प्रकार चतुरस्र संस्थान कदाचित् कृतयुग्मप्रदेश वगाढ है कदाचित् त्रयोजपदेशावाट है, कदाचित् कल्योज प्रदेशावगाढ है वह द्वापरयुग्मप्रदेशावगाढ नहीं है । इस प्रकार वृत्तसंस्थान के अतिदेश से चतुरस्र संस्थान में व्यवस्था जाननी चाहिये । प्रतरचतुरस्रसंस्थान चार प्रदेशों वाला कहा गया है और घनचतुरस्रसंस्थान आठ प्रदेशों वाला कहा गया हैं । इन दोनों में चार की शेषना से कृतयुग्मप्रदेशावगाढता है । तथा जो घत्रचतुरस्रसंस्थान है वह २७ सताईस प्रदेशों वाला कहा गया है। चार के घटाते २ अन्त में यहाँ ३ बचते हैं इसलिये यह ज्योजप्रदेशावगाढ है । ગઢ છે ? કે કલ્પેજ પ્રદેશાવગાઢ છે ? શ્રી ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નના ઉત્તરમા अलु श्री ४ छे है - 'जहा वट्टे तहा चउरंसे त्रि' हे गौतम! वृत्त संस्थानना સંખ ધમાં જે પ્રમાણેનું કથન કરવામાં આવ્યુ છે, એજ પ્રમાણેનુ કથન ચતુરસ સ્થાનના સમધમાં પણું જાણવું જોઈએ. આ રીતે ચતુરસ સંસ્થાન કોઈ વાર કૃતયુગ્મ પ્રદેશાવગાઢ છે, કૈાઈ વાર યેાજ પ્રદેશાવાઢ છે કોઈ વાર કલ્ચાજ પ્રદેશાવગાઢ છે તે દ્વાપર યુગ્મ પ્રદેશાવગાઢ નથી. આ રીતે વૃત્ત સ સ્થાનના અતિદેશ-ભલામણથી ચતુસ્ર સ ંસ્થાનના સ મ ધમા થન સમજવું. પ્રતર ચતુરસ્ર સંસ્થાન ચાર પ્રદેશેાત્રાળુ` કહેલ છે. અને ઘન ચતુ. રસ સથાન આઠ પ્રદેશેાવાળુ કહેલ છે, આ બન્નેમાં ચાર શેષ રહે-ખચવાથી કૃતયુગ્મ પ્રદેશાવગાઢ પશુ થાય છે. તથા જે ઘનચતુસ્ર સંસ્થાન છે, તે ૨૭ સત્યાવીશ પ્રદેશેાવાળુ કહેલ છે, ચારને ઘટાડતાં ઘટાડનાં આમાં છેવટે ૩ ત્રણ મચે છે, તેથી યેાજ પ્રદેશાવગઢ છે તથા જે પ્રતર ચતુરસ્ર
| SR No. | 009325 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 15 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 972 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 59 MB |