________________
मैचन्द्रिका टीका श०२५ उ. ३ सू०४ द्रव्यार्थत्वेन प्रदेशनिरूपणम्
६५३
मानि 'सिय कळिभोगा' स्पात् कदाचित् कल्पोजस्वरूपाणि । 'विहाणादे सेणं' विधान | देशेन - प्रत्येकापेक्षया तत्तद्रूपेण 'नो कडजुम्मा' नो कृयुग्मानि 'नो' ते ओगा' नो व्योजस्वरूपाणि, 'नो दावरजुम्मा' नो द्वापरयुग्मानि परिमण्डलादीनि संस्थानानि भवन्ति । किन्तु प्रत्येकापेक्षया 'कलिओोगा' कल्योजस्वरूपाणि भवन्तीति । एवं जाव आयया' एवं यावदायतसंस्थानानि अत्र यावत् पदेन वृत्चयत्र चतुरस्र संस्थानानां ग्रहणं भवति । तथा च वृत्तादारभ्य - आयतान्त संस्थानानि ओघ देशेन स्यात् कृतयुग्मानि स्यात् ज्योजस्वरूपाणि स्यात् - द्वापरयुग्मानि स्यात् ।
सिप दावरजुम्प्रा, सिय कलिओगा' हे गौतम! सामान्य रूप से अर्थात् सय परिमंडल संस्थानों की अपेक्षा से कदाचित् कृतयुम्मरूप है, कदाचित् ध्वजरूप है, कदाचित् द्वापरयुग्म रूप है कदाचित् कल्पोजरूप हैं। 'विहाणादे सेण' नो कडजुम्मा नो ते मोगा, नो दावरजुम्मा कलिओगा एवं जाव आयया' तथा - विधानादेश - प्रत्येक की अपेक्षा से वे परिमंडल संस्थान न कृतयुग्मरूप है, न त्र्योजरूप हैं, न द्वापरयुग्म रूप हैं किन्तु कल्पोज रूप हैं । इसी प्रकार का कथन यावत् आयत संस्थान तक जानना चाहिये। यहां यावत् पद से वृत्त यत्र चतुरस्र इन संस्थानों का ग्रहण हुआ है। तथा च-वृत्त से लेकर आयतान्त-संस्थान ओघादेश से कदाचित् कृतयुग्म रूप होते हैं, कदाचित् योजरूर होते हैं, कदाचित् द्वापरयुग्म रूप होते हैं । और कदाचित् कल्पोज स्वरूप होते हैं। तथा प्रत्येक की
या प्रश्नना उत्तरमा प्रलु छे ! - 'गोयमा ! ओघादेसेणं सिय कडजुम्मा म्रिय.. तेओगा खिय दावरजुम्मा सिय कलिओोगा' हे गीतभ ! सामान्य पाथी वृत्त વિગેરે સઘળા સંસ્થાના કાઇ વાર કૃતયુગ્મ રૂપ છે, કેાઈ વાર યેાજ રૂપ છે, કોઇ વાર દ્વાપર યુગ્મ રૂપ છે અને કેઇવાર કથ્થૈાજ રૂપ છે. વિટાળા देसेणं नो कडजुम्मा नो तेओगा नो दावरजुम्मा कलिभोगा एव जाव आयया' તથા વિધાનાદેશની અપેક્ષાથી તે પરિમ’ડલ વિગેરે સંસ્થાના કૃતયુગ્મ રૂપ નથી, ज्यो४३५ या नथी, तेभ द्वापर युग्भ पशु नथी. परंतु उयो - ३५ छे, આજ પ્રમાણેનુ કથન યાવત્ આયત સસ્થાન સુધીમાં સમજી લેવુ' એટલે કે વૃત્ત સસ્થાન વ્યાસસ્થાન ચતુરસ્ત્રસંસ્થાન આ બધા સસ્થાનાના વિષ યમાં ઉપર પ્રમાણેનું સઘળું કથન સમજવું'. તથા વૃત્ત સસ્થ:નથી લઈને આયત સસ્થાન સુધીના બધા સંસ્થાને એઘાદેશથી કેઇ વાર કૃતભ્રુગ્મ રૂપ ડાય છે, કઈ વાર યેાજ રૂપ હાય છે, કેઇ વાર દ્વાપર યુગ્મરૂપ હોય છે. અને કાઇ વાર કહ્યુંાજ રૂપ હાય છે. તથા દરેકની અપેક્ષાથી-એક-એકના