________________
-
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.२४ पू० सौधर्मदेवोत्पत्तिनिरूपणम् ४६३ करणीयः तथा च सौधर्मदेवाः मनुष्यगतिभ्यस्तियंग्ातिभ्यश्चाप्यागत्योत्पद्यन्ते नान्ये भ्य इति भावः। सौधर्मदेवाः यदि तिर्यग्योनिकेश्य उत्पद्यन्ते तदा कि संक्षिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनि केभ्य उत्पद्यन्ते अथवा असज्ञिपञ्चेन्द्रियतियग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते गौतम ! संक्षिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेश्य उत्पद्यन्ते न तु असंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्प पन्ते, यदि संज्ञियश्चन्द्रियतिथग्योनिकेभ्य आगत्य सौधर्मेपूलधन्ते तदा-कि संख्ये. यवर्षायुष्क संक्षिपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते अथवा-असंख्येयवर्षायु. उत्पन्न होते हैं ? अर्थात् किस गति से आकरके जीव सौधर्म स्वर्गका देव होता है ? इसके उत्तर में प्रभु उनसे कहते हैं--'भेदो जहा जोहसिय उद्देसए' हे गौतम! लौधर्म स्वर्ग के देव मनुष्याति से और तिर्यग्गति से आकर के उत्पन्न होते हैं। इस प्रकार मनुष्य और तिर्यगति से उनका उत्पाद करना चाहिये।
अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-हे भदन्त ! यदि सौधर्म स्वर्ग के देव तिर्यग्गति से आकर के उत्पन्न होते हैं, तो तिर्यञ्च गति के कौन से तिर्यश्च से आकरके उत्पन्न होते हैं ? क्या संज्ञी तियंचों से आकरके उत्पा होते हैं ? अथवा असंज्ञी तिर्य श्चों से आकरके उत्पन्न होते हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! संज्ञी तिर्यचों से आकरके उत्पन्न होते हैं. असंज्ञी तिर्यंचों से नहीं होते हैं, इस पर पुनः गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं कि हे भगवन् यदि संज्ञी तिर्यंचों से सौधर्म देव उत्पन्न होते हैं तो ઉત્પન્ન થાય છે ? અથવા તિર્થં ચ ગતિમાંથી આવીને કે દેવગતિથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? અર્થાત્ કઈ ગતિમાંથી આવીને જીવ સૌધર્મ નામના દેવ सना व मन छ १ मा प्रश्न उत्तरमा प्रभु तेगाने ४९ छ -'भेदो जहा जोइसियउद्देसए' गौतम ! सौधर्म पानी व मनुष्य गतिमांथी અને તિર્યંચ ગતિમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છેઆ રીતે મનુષ્ય અને તિર્યંચ ગતિમાંથી તેને ઉત્પદ કહેવું જોઈએ
ગૌતમસ્વામી પ્રભુને એવું પૂછે છે કે-હે ભગવન ! જે સૌધર્મ સ્વર્ગના દેવ તિર્યંચ ગતિમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે તે તે કેવા પ્રકારના તિયોમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? શું તેઓ સંજ્ઞી તિર્ય ચામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? કે અસણી નિયંચોમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે હે ગૌતમ! તેઓ સની તિય માંગી આવીને ઉત્પન થાય છે અસંજ્ઞી તિર્યો એ માથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. આ સ બંધમાં ફરીથી ગૌતમસ્વામી પૂછે છે કે-હે ભગવન ! જે સંગી તિર્યચામાંથી આવીને સૌધર્મ દેવે ઉત્પન્ન થાય છે, તે શું તેઓ સંખ્યાત વર્ષની