Page Text
________________
भगवतीस्त्रे ४ जीवा, एकसमयेन-एकस्मिन् समये इन्यर्थ किय संख्याका उम्पद्यते ? गौतम,! जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा उत्कर्पण संख्याता उत्पद्यन्ते इत्यादिकं सर्व पूर्ववदेव ज्ञातव्यम् । एतदाशयेनगाह-एम चेव बताया' एव पूर्वपदर्शितैव वक्तव्यता ज्ञेयेति 'नवरं ओगाहणा जहन्लेणं धणुपुहत्त' नवरं केवलं पूर्वपूर्वतरधकरणापेक्षया इदयेव वैलक्षण्यं यत् शरीरावगाहा जघन्येन धनुःपृथक्त्वं द्विधनुसरभ्य नवधनुःपर्यन्तं भवतीति। शरीरावगाहना जघन्येन धनुःपृथक्त्वमिति यत् कथितं तत् पल्पोपमाष्ट भागामाणायुषो विपल वाहनादिकुलकरकालाद पूर्वतरकालभाविनो हस्त्यादिव्यतिरिक्तक्षुद्रकायचतुष्पदानपेक्ष्य अगन्तव्यमिति 'उकोसेणं सातिरेगाइं अट्ठारसधणुपयाई उत्कर्षेण सातिरेकाणि अष्टादश धनुःशतानि । उकृष्टाऽवगाहना सातिरेकाष्टादशधनुःशतप्रमाणा भवतीति यत् कथितं तत् विसलवाहनकुलकरपूर्वतरकालभावि हस्याद्यपेक्षपा इत्यत्रगन्तव्यम् यतो विमल पश्चेन्द्रिय तिर्थग्योनिक जीव एक समय में कितने उत्पन्न होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम ! वे एक समय में जघन्य से तो एक, अथवा दो अथवा तीन उत्पन्न होते हैं और उत्कृष्ट से संख्यात उत्पन्न होते हैं। इत्यादि सब कथन पूर्व के जैसा ही जानना चाहिये । इसी आशय से 'एल चेव बत्तव्यया' सूत्रकारले ऐसा सूत्रपाठ कहा है। परन्तु 'नवरं ओगाहणा जहन्नेणं धणुपुहुत्तं' पूर्व-पूर्वतर प्रकरण की अपेक्षा यहां यही भिन्नता है कि शरीरावगाहना यहां जघन्य से धनुष पृथक्त्व रूप है-दो धनुष से लेकर लो धनुष तक की है। 'शरीरावगा. हना धनुष पृथक्त्व रूप है' ऐसा जो कहा है वह पल्पोपम के आठवें भाग प्रमाण आयु वाले जो विमलवाहनादि कुलकरके समय से पूर्व તે સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ નિવાળા જ એક સમયમાં કેટલા ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમસ્વામીને કહે છે કે-હે ગૌતમ ! તેઓ એક સમયમાં જઘન્યથી તે એક, અથવા બે અથવા ત્રણ ઉત્પન્ન થાય છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી સંખ્યાત ઉત્પન્ન થાય છે વિગેરે સઘળું કથન પહેલા કહા प्रमाणे सभा को माशयथी 'एस चेव वत्तव्वया' मा प्रभागेन। सूत्रा: सहारे यो छ. ५२'तु 'नवरं ओगाहणा जहणेणं धणुपुहत्त' पूर्व-पूत પ્રકરણની અપેક્ષાથી અહિયાં એજ જુદાપણું છે કે-શરીરની અવગાહના અહિં જઘન્યથી ધનુષ પૃથફત્વ રૂપ છે. એટલે કે-બે ધનુષથી લઈને નવ ધનુષ સુધીનું છે. શરીરની અવગાહના ધનુષ પૃથકૃત્વ રૂપ છે, એ પ્રમાણે જે કહ્યું છે, તે પલ્યોપમના આઠમા ભાગ પ્રમાણુની આયુષ્યવાળા જે વિમલવાહન વિગેરે કુલકરના સમયથી પહેલાના કાળમાં થયેલા હાથી વિગેરેથા,
| SR No. | 009325 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 15 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 972 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 59 MB |