________________
भगवती सूत्रे
पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेष्वपि उत्पद्यमानस्य भणितव्या । नवरं नवस्वपि गमकेषु परिमाणे जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा उत्कर्षेण संख्येया वा असंख्येया वा उत्पद्यन्ते । भवादेशेनापि नवस्वपि गमकेषु जघन्येन द्वे भवग्रहणे उत्कर्षेण अष्ट ग्रहणानि शेषं तदेव | कालादेशेन उभयोः स्थित्या कुर्यात् ।
यदि अकायिकेभ्य उत्पद्यन्ते एवमपूकायिकानामपि । एवं यावत् चतुरि न्द्रिया उपपातयितव्याः | नवरं सर्वत्र आत्मनो लब्धिर्भणितव्या । नवस्वपि गमकेषु भवादेशेन जघन्येन द्वे भवग्रहणे उत्कर्षेण अष्ट भवग्रहणानि । कालादेशेन उभयोः स्थित्या कुर्यात् सर्वेषां सर्वगमकेषु यथैव पृथिवी कायि के पूषद्यमानानां लब्धिः तथैव सर्वत्र स्थिति संवेधं च जानीयात् । यदि पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्प उत्पद्यन्ते किं संज्ञिपञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते असंज्ञिपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते ? गौतम ! संज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते असंज्ञिपश्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकेभ्योऽपि उत्पद्यन्ते । भेदो यथैव पृथिवीकायिके पूत्पद्यमानस्प यात्रत्, असंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकः खलु भदन्त ! यो भव्यः पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेत्पत्तुम् स खलु भदन्त ! कियत्कालस्थिति के पृत्पद्येत गौतम । जघन्येन अन्तर्मुहुर्त्तस्थितिकेषु उत्कर्षेण पल्योपमस्यासंख्येयभागस्थिति के पूत्पद्यते । ते खल भदन्त ! जीवा एकसमयेन कियन्त उत्पद्यन्ते ? अवशेषं यथैव पृथिवीका विके पृत्पद्यमानस्यासंज्ञिन स्वथैव निरवशेषं यावद् भवादेश इति । कालादेशेन जघन्येन द्वे अन्तर्मुहर्ते उत्कर्षेण पल्पोपमस्य असंख्येयभागं पूर्वकोटिपृथक्त्वाभ्यधिकम् एतावन्तं कालं यात्रस्कुर्यात् १ । द्वितीयगमे एव लब्धिः, नवरं काळादेशेन जघन्येन द्वे अन्तर्मुहूर्ते, उत्कर्षेण चतस्रः पूर्वकोटयश्चतुर्भिरन्तर्मुहूतैरभ्यधिकाः, एतावन्तं कालं यावत्कुर्यात् २ । स एव उत्कर्षकालस्थितिकेषु उत्पन्नो जघन्येन पल्योपमस्य असंख्येयभागस्थितिकेषु उत्कर्षेणापि पल्योपमस्य असंख्येयभागस्थितिकेषु उत्पद्यते ! ते खलु भदन्त ! जीवाः ० एवं यथा रत्नममायाम् उपपद्यमानस्यासंज्ञिन स्तथैव निरवशेषं यावत् कालादेश इति । नवरं परिमाणे जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा उत्कर्षेण संख्येया वा उपपद्यन्ते शेषं तदेव ||३|| स एव आश्मना जघन्यकालस्थितिको जातो जघन्येन अन्तर्मुहूर्त्तस्थिति केषु उत्कर्पेण पूर्वकोटा के पूत्पद्यते । ते खल भदन्त ! जीवा एकसमयेन क्रियन्त उत्पद्यन्ते अवशेषं यथा एतस्य पृथिवीकायिकेपृत्पद्यमानस्य मध्यमेषु त्रिषु गमकेषु तथा इहापि मध्यमेषु त्रिषु गमकेपु यावदनुवन्ध इति । भनादेशेन जघन्येन में भवग्रहणे उत्कर्पेणाऽष्टभवग्रहणानि । कालादेशेन जघन्येन द्वौ अन्तर्मुहूर्ती, उत्कर्पेण चतस्रः पूर्वकोटथमतुर्भिरन्तर्मुहूतैरभ्यधिकाः ४ । स एव जघन्यकालस्थिति के पुत्पन्नः, एषैव वक्तव्यता ।
૨૪૮
०