________________
.............
भगवतीसूत्र
दिइएसु उक्कोसेण वि बावीलवाससहस्सटिइएसु एस चेव सत्तमगमवत्तव्वया भाणियव्या जाव भवादेसोत्ति। कालादेसेणं जहन्नेणं चोयालीसं वाससहस्साई उक्कोलेणं छावत्तरि वाससहस्सुत्तरं सयसहस्सं एवइयं०९॥सू०१॥ __ छाया-पृथवीकायिकाः खलु भदन्त ! कुन उत्पद्यन्ते, किं नैरयिकेन्यउत्पद्यन्ते तियग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते मनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते देवेभ्य उत्पद्यन्ते ? गौतम ! नो नैरयिकेभ्य उत्पद्यन्ते, तिर्यग्योनिकेम्प उत्पद्यन्ते मनुष्येभ्य उत्पध्रन्ते देवेभ्योऽपि उत्पधन्ते । यदि तिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते किमेकेन्द्रियतिर्यग्मोनिकेभ्य उत्पद्यन्ते एवं यथा व्युम्क्रान्तौ उपपातो यावत् यदि पाद पृथिवीफायिकैकेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते कि पर्याप्तवादरपृथिवीकायिकैकेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्सद्यन्ते अपर्याप्डचादरपृथिवीकायिकैकेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते ? गौतम ! पर्याप्ताबादरपृथिवीकायिकैकेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते अपर्याप्तवादरपृथिवीकायिकैकेन्द्रियतिबग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते । पृथिवीकायिका खल भदन्त ! यो भवः पृथिवीकायिकेषुत्पत्तुम् , स खलु भदन्त ! कियत्कालस्थितिकेषत्पधेत ? गौतम ! जघन्येनान्तर्मुहूर्तस्थितिकेषु उत्कर्षेण द्वाविंशतिवर्षसहस्र स्थिति केपूत्पधेत । ते खल्लु भवन्त ! जीवाः एक समयेन पृच्छा अनु. समयमविरहिता असंख्येया उत्पद्यन्ते । सेवात्तसंहननिनः, शरीरावगाहना जघन्येन अङ्गुलस्यासंख्येयभागम् उत्कर्षेणाऽपि अगुलस्यासंख्येयमागम्, मंसूरचन्द्रसंस्थिताः, चतस्रो लेश्याः, नो सम्यग्दृष्टया, मिथ्यादृष्टयः, नो सम्यग्. मिथ्यादृष्टया, नो ज्ञानिनः, अज्ञानिनः, द्वयज्ञानिनो नियमाव , नो मनोयो. गिनो नो वाग्योगिनः, काययोगिनः, उपयोगो द्विविधोऽपि, चतस्रः संज्ञाः, चत्वारः कषाया, एक स्पर्शनेन्द्रियं प्रज्ञप्तम् । त्रयः समुद्घाताः, वेदना द्विविधा नो स्त्रीवेदकाः, नो पुरुषवेदकाः, नपुंसकवेदकाः, स्थितिश्च जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षेण द्वाविंशतिवर्ष सहस्राणि, अध्यवसाया प्रशस्ता अपि अमशस्ता अपि, अनु. क्यो यथा स्थितिः । स खलु भदन्त ! पृथिवीकायिका पुनरपि पृथिवीकायिकइति कियन्तं कालं सेवेत ? कियन्तं कालं गत्यागती कुर्यात् ? गौतम ! भवादेशेन जघन्येन द्वे भवग्रहणे, उत्कर्षेणाऽसंख्येयानि भवग्रहणानि। कालादेशेन जघन्येन द्वौ अन्तर्मुहूत्तौ, उत्कर्षेणाऽसंख्येयं कालम् एतावन्तं यावत्कुर्यात् ।। स एव जघन्यकालस्थितिकपूपपन्नो जघन्येन अन्तर्मुहूर्तस्थितिकेषु उत्कर्षेणाऽपि अन्तर्मुहूर्त