________________
१६
भगवती सूत्रे
आगतानामुत्पत्तिर्भवति इत्युतरम् इत्यर्थः । 'जह असनिपचिदियतिरिषखजोणिएहिंतो उपयजेति' यदि असं पिश्चेन्दियतिर्यग्योनिभ्य भागत्य पृथिवीकायिकतया उत्पद्यन्ते तदा किं 'जलचरेडियो उपवनंति' किं वचरेभ्य आगत्योत्स्यन्ते 'जाव किं पज्जतएहिंतो उच्चज्जति' यावत् किं पर्यातकेभ्य उत्पद्यन्ते, अन यावपदेन किं स्थलचरेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते खेचरेभ्यो वा आगत्योत्पद्यन्ते गौतम ! जलचरेभ्योऽपि आगत्य उत्पद्यन्ते स्थलचरेभ्योऽपि आगत्य उत्पद्यन्ते खेचरेयोsपि आगत्योत्पद्यन्ते इत्यादि प्रकरणस्य संग्रहो भवतीति । 'जइ जलनरेहिंतो जाव उवरज्जेति' यदि जवचरादिभ्य आगत्य उत्पद्यन्ते तदा किं पज्जतएहिंतो उज्जत' किं पर्याप्तकेभ्य उत्पद्यन्ते अथवा 'अपज्जत्तर्हितो उपज्जेति' गौतम पुरः प्रभु से ऐसा पूछते हैं- 'जह अस० उ० किं जल चरेनितो उबवज्र्जति जाव कि पज्जत्तर्हितो उपयज्जंति अपज्जन्त एहितो Beefत' हे भदन्त । यदि पृथिवीकाधिक जीव असंज्ञोपञ्चेन्द्रियतिर्यञ्चों से आकर के उत्पन्न होता है तो क्या वह जलचरों से आकरके उत्पन्न होता है या यावत् पद से गृहीत हुए स्थलचरों से आकरके उत्पन्न होता है था खेचरों से आकर के उत्पन्न होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-दे गौतम वह जलम्बरों से भी आकरके उत्पन्न होता है, स्थलचरों से भी आकर के उत्पन्न होता है और खेचरों से भी आकर के उत्पन्न होता है अप पुनः गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं- 'जह जलचरेषितो जाव उववज्जति' हे भदन्त ! यदि यह पृथिवीकाधिक जलचर आदि को से भाकर के उत्पन्न होता है तो क्या पर्यातक जलचगदिकों से आकरके उत्पन्न होता है ? या अपर्याप्त जलचरादिकों से आकरके उत्पन्न होता है ? इसके उपर में
हवे गौतमस्वाभी प्रभुने मे पूछे छे – 'जइ असंन्नी उ० लि' जलचरेहि तो उवपज्जेति ज'न किं पज्जतएहिं तो ववज्जंति अपज्जन्त्तर दि० वषजति हे ભગવત્ જો તે પૃથ્વીકાયિક જીવ અસ'ની પંચેન્દ્રિય તિય ચામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, તેા શું તે જલચરામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? કે સ્થલચરામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? કે પેરેસમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે હે ગૌતમ ! તે જલચરામાંથી રખાવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે, સ્થલચરામાંથી પણ આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે, અને ખેચરામાંથી પણ આવીને આ ઉત્ત્પન્ન થાય છે. ફરીથી ગૌતમસ્વામી પ્રભુને शोवु छे छे है- 'जइ जलचरेद्दितो ! जब उबदज्जति' हे लगवन् ले ते પૃથ્વીકાયિકજી જલચરામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય ? તે શું તે પર્યાપ્તક જલચરામાંથી આને ઉત્પન્ન થય છે? કે અપર્યાપ્ત જલચરામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે હું