________________
प्रमेयश्चन्द्रिका टीका श०२४ उ. १ सू०७ मनुष्येभ्यो नारकाणामुत्पत्यादिकम् ५०१ मासान्तष्मती नरस्य नरके समुत्पत्यभावात् । 'उनको सेणं पुष्कोडी ' उत्कृष्टः पूर्वकोटिपरिमित एव स्थितिरनुबन्धचेति । 'सेसं तं चेव' शेषम् एत भिन्नं सर्वं तदेव - संज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकप्रकरणपठितमेवेति । 'काला देसेणं' कालादेशेन काळापेक्षयेत्यर्थः, 'जहन्नेणं दसवास सहस्साइं मासपुहुतमं महियाई" जघन्येन दशवर्षसहस्राणि मासपृथक्त्त्राभ्यधिकानि, तत्र दशवर्षसहस्राणि नरक जघन्यायुः, मासपृथक्त्वं तु जघन्यं नारकयायिमनुष्यायुः 'भवादेशेन जघन्येन द्वे भवग्रहणे' 'इस्युक्तत्वाद् भवद्वयस्येदं जघन्यमायुरवसेयम् । 'उक्को सेणं चत्तारि सागरोमाइ' उत्कर्षेण चत्वारि सागरोपमाणि उत्कृष्टं रत्नप्रभानारकभवचतुष्कायुः 'चहिं पुत्रकोडीहिं अमहियाइ' चतसृभि पूर्वकोटिभिरभ्यधिकानि, इह चतस्रः पूर्व कोटथी नरकगामि मनुष्यभव चतुष्कोत्कृष्टायुः 'उत्कृष्टेन अष्ट भवग्रहणानि ' इत्युक्तत्वात् नारकमवचतुष्टयं, मनुष्य भवचतुष्ट प्रमिति भवाष्टकस्येदमुत्कृष्टमायुरिति । पृथक्त्व, और 'उकोसेणं पुव्वकोडी' उत्कृष्ट से एक पूर्वकोटि का है, मास पृथक्त्व इसलिये कहा गया है कि दो मास के भीतर की आयुवाला मनुष्य नरकगति में नहीं जाता है, अतःनरक गति में जाने वाले मनुष्य की जघन्य आयुष दो मास से नौ मास तक की होना चाहिये, 'उक्कोसेणं पुण्दकोडी' तथा उत्कृष्ट से वह एक पूर्वकोटि की है। बाकी का और सब कथन संज्ञो पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक के प्रकरण जैसा ही है । काल की अपेक्षा 'जहन्नेणं दसवालसहरसाई मासपुहुत्तमन्महियाई' जघन्य से वह मासपृथक्त्व से अधिक १० हजार वर्षका और 'उक्को सेणं चत्तारि सामरोक्माई०' उत्कृष्ट से नार पूर्वकोटि अधिक चार सागरोपम का है, तथा च-इतने काल तक वह जीव मनुष्य गति और नरकगति का सेवन करता है और उसमें वह
,
ઉત્કૃષ્ટથી એક પૂર્વ કાટીના છે. માસ પૃથક્ત્વ એ માટે કહેલ છે કે-બે માસની દરની આયુવાળા મનુષ્ય નરકગતિમાં જતા નથી જેથી નરકગતિમાં જવાવાળા मनुष्यनुं आयुष्य में भासथी नव भास सुधीनु होवु लेहो 'उक्कोसेणं पुव्वकोडी' तथा उत्कृष्टथी ते मे पूर्व डोटीनु छे गाडीतु भीलु तभाभ· उथन સન્ની ૫ ચેન્દ્રિય તિયાઁચ ચેાનિના પ્રકરણમાં કહ્યા પ્રમાણે જ છે કાળની अपेक्षान्मे-'जहन्नेणं दमवाससहरलाई मासपुहुत्तमम्भहियाई' ४धन्यथी ते भास पृथङ्क्त्वथी वधारे १० इस डेन्नर वर्ष अजना भने 'उक्कोसेणं चत्तारि सागरोवमाई' उत्कृष्टगी यार पूर्व अटि अधि यार सागरोपम आणि सुधीना છે. તથા એટલા કાળ સુધી તે જીત્ર મનુષ્ય ગતિ અને નરક ગતિનુ સેવન કરે છે. અને તેમાં ગમના ગમન કરે છે. અહિયાં તેને જઘન્યથી માસ પૃથ