________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०२४ उ. १ सू०७ मनुष्येभ्यो नारकाणामुत्पत्यादिकम् ४९३ 'गोयमा' हे गौतम! 'सन्निमणुस्सेहिंतो उवनज्जैति णो असन्निपणुस्से हिंतो उपवनंति' संज्ञिमनुष्येभ्य आगत्यैव समुत्पद्यन्ते नरकपृथिव्यां ते नारकाः न तुकदाचित् असंज्ञिमनुष्येभ्य आगत्य समुत्पद्यन्ते इत्युत्तरम् । 'जइ सनिमणुस्से हिंतो उत्रवति' यदि ते नारकाः संज्ञिमनुष्यगतिभ्य आगत्य उत्पद्यन्ते तदा किं संखेज्जवासाउयसन्निमणुस्सेहितो उववज्जंति' कि संख्येयवर्षायुकस ज्ञिमनु-ष्येभ्य आगत्य उत्पद्यन्ते अथवा 'अंसंखेज्जत्रासाउयसन्निमणुस्से हितो. उवत्रज्जैति' असंख्येयवयुकसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते नारकाणां नरके उत्पत्तिर्मनु येभ्य आगत्य भवति तत् किं संज्ञिभ्योऽसज्ञिभ्पोवेति प्रश्नस्य संज्ञिभ्य एवेत्युत्तरम्, संज्ञिभ्य उत्पद्यन्ते तत्रापि जिज्ञासा किं संख्यवर्षायुधकसंज्ञिभ्योऽथवा असंख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिभ्य उत्पत्ति भवतीति प्रश्नः । भगवानाह - 'गोयम ' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम! 'संखेज्जवासाउयसन्निमणुस्सेर्हितो उववज्जति ' संख्ये वर्षायुक संज्ञिमनुष्येभ्य आगतानामेव नरके उत्पत्ति भवति, 'णो असंखेप्रभु कहते है- 'गोधमा ।' हे गौतम! सन्निमणुस्सेहिंतो ववज्जंति णो असणिमणु०' नरक में नारक जो उत्पन्न होते हैं वे संज्ञी मनुष्यों से ' आकर के ही उत्पन्न होते हैं, असंज्ञी मनुष्यों से आकर के वे उत्पन्न नहीं होते हैं । अब गौतम पुनःप्रभु से ऐसा पूछते हैं- 'जह सन्निमणुस्से हिंतो उववज्जंति किं संखेज्जवासाज्य०' हे भदन्त ! यदि नरक में नारक संज्ञी मनुष्यों से आकार से उत्पन्न होते हैं तो क्या वे संख्यात वर्ष की आयुवाले संज्ञी मनुष्यों से आकार के उत्पन्न होते हैं? या असंरुपात वर्ष की आयुवाले संज्ञी मनुष्यों से आकर के उत्पन्न होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं कि हे गौतम । संज्ञी संख्यात वर्ष की आयुवाले मनुष्यों में से आकर के ही नारक पनेसे उत्पन्न होते हैं असंख्यात થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમ સ્વામીને કહે - 'गोयमा' डे गौतम ! 'सन्निमणुस्खे हितो ! उववज्जंति णो असन्नि मणु०' नरम्भां ने नार ઉત્પન્ન થાય છે, તેએસસી મનુષ્ચામાંથી આવીને જ ઉત્પન્ન થાય છે. અસની મનુષ્ચામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. હવે ગૌતમ સ્વામી પ્રભુને मेवु छे छे 'जइ सन्निमणुस्सेहिं तो ! उववज्जेति कि स खेज्जवा साउय ० ' હે ભગવન્ જો નારક નરકમાં સન્ની મનુષ્યમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? તા શુ તે સંખ્યાત વષૅની આયુષ્ય વાળા સંજ્ઞી મનુષ્ચામાંથી આાષીને ઉત્પન્ન થાય છે કે અસંપાત વર્ષની આયુષ્યવાળા સજ્ઞી મનુષ્યેામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-હે ગૌતમ ! સખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા મનુષ્ચામાંથી આવીને જ સન્ની, નારકામાં ઉત્પન્ન થાય