________________
प्रमैर्यश्चन्द्रिका टीका श०२४ उ. १ सू०७ मनुष्येभ्यो नारकाणामुत्पत्यादिकम् ४९१ मनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते, नो असंख्येयवर्षायुपसंझिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते । यदि संख्येवर्षायुष्कसंज्ञमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते किं पर्याप्तसंख्येय वर्षायुष्क संज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते ? अपर्याप्त संख्येयवर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते ? गौतम ! पर्याप्तसंख्येवर्षायुष्कसंज्ञि मनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते, नो अपर्याप्तसंख्ये वर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्येभ्य उत्पद्यन्ते । पर्याप्तसंख्ये वर्षायुष्कसंज्ञिमनुष्यः खलु भदन्त ! यो भन्यो नैरयिकेषु उत्पत्तुम् स खलु भदन्त । कतिपृथिवीषु उत्पद्यन्ते । गौतम ! सप्तसु पृथिवीपृत्पद्येत तद्यथा रत्नप्रभायाम् यावदधः सप्तम्याम् । पर्यावसंख्येय वर्षायुष्कसंज्ञि मनुष्यः' खलु भदन्त ! यो भव्यो रत्नप्रभायाः पृथिव्याः नैरयि के षूत्पत्तुम् स खलु भदन्त ! fareकालस्थिति के प्रपद्येत ! गौतम ! जघन्येन दशवर्षसहस्रस्थितिकेषु उत्कर्षेण सागरोपमस्थिति के वृत्पद्येत । ते खलु भदन्त ! जीवा एकसमयेन क्रियन्त उत्पद्यन्ते ? गौतम । जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा उत्कर्षेण संख्येया उत्पपद्यन्ते । संहननानि पट् । शरीरावगाहना जघन्येन अंगुल पृथक्त्वम् उत्कर्षेण पञ्चधनुःशतानि एवं शेषं यथा संज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां यावद्भवादेश इति । नवरं चत्वारि ज्ञानानि, त्रीणि अज्ञानानि मंजनया । षट्समुद्घांताः केवलवर्जिताः । स्थितिरनुबन्धश्च जघन्येन मासपृथक्त्वम्, उत्कर्षेण पूर्वकोटिः, शेष तदेव काळादेशेन जघन्येन दशवर्षसहस्राणि मासपृथक्त्वाभ्यधिकानि उत्कर्पेणं चत्वारि सागरोपमाणि चतसृभिः पूर्वकोटिभिरभ्यधिकानि एतावन्तं कालं यावत्कुर्यात् |१| स एव जघन्यकाल स्थितिकेषु उपपन्नः, सैव वक्तव्यता | नवरं कालादेशेन जघन्येन दशवर्षसहस्राणि मासपृथकत्वाभ्यधिकानि, उत्कर्षेण चतस्रः पूर्वकोटयः चत्वारिंशता वर्षसहस्रैरभ्यधिकाः एतावत्कालं यावत्कुर्यात् |२| स एवोत्कृष्टकालस्थितिकेषु उपपन्नः०, एषैव वक्तव्यता, नवरं कालादेशेन जघन्येन सागरोपमं मासपृथक्त्वाभ्यधिकम् उत्कर्षेण चत्वारि सागरोपमाणि चतसृभिः पूर्वकोटिभिरभ्यधिकानि, एतावन्तं यावत्कुर्यात् | ३| स एव आत्मना जघन्य कालस्थितिको जातः, एषैत्र वक्तव्यता । नवरम् इमानि पश्च नानात्वानि - शरीरावगाहना - जघन्येन अंगुलपृथक्त्वम्, उत्कर्षेणाऽपि अङ्गुलपृथक्त्वम्, त्रीणि ज्ञानांनि, त्रीणि अज्ञानानि भजनया । पञ्चसमुद्घाता आदिमाः ।, स्थितिरनुबन्धयं जघन्येन मासपृथकत्वम् उत्कर्षेणापि मासंपृथक्त्वम्, शेष तदेव यावद्भवादेश इति । कालादेशेन जघन्येन दशवर्षसहस्राणि पृथक्त्वभ्यधि कनि, उत्कर्षेण चत्वारि सागरोपमाणि चतुर्भिर्मासपृथक्त्वैरभ्यधिकानि, एतावन्तं कालं यावत्कुर्यात् ४ । स एव जघन्यकाल स्थिति के पुरपन्नः, एषैव वक्तव्यता चतुर्थगमसदृशी नेतव्या नवरं कालादेशेन जघन्येन दशवर्षसहस्राणि मास पृथक्त्वा - *धिकानि उत्कर्षेण चत्वारिंशद् सहस्राणि चतुर्भिर्मास पृथक्त्वैरभ्यधिकानि
8
·