________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.१ सू०५ संक्षिपञ्चेन्द्रिय तिरश्चां नारकेपू०नि० ४४१ स्कालपर्यन्तं च गमनागमने कुर्यादिति प्रश्नः पूर्वदेव इहापि करणीयः। उत्त: रमाह-हे गौतम ! भनादेशेन जघन्यतो भवद्वयं सेवेत गमनागमने च कुर्यादिति उत्कृष्टतोऽष्टभवपर्यन्तं सेवेत गमनागमने च कुर्यादिस्युत्तरम् । कियत्पर्यन्तं पूर्वप्रकरणमिहाध्येतव्यं तत्राह-'जात्र कालादेसेप' इत्यादि, 'जाद कालादेसेणं' यावत्कालादेशेन-कालपकारेण कालापेक्षयेत्यर्थः, 'जहन्नेणं दसवाससहरसाई अंतोहुत्तममहियाई' जघन्येन दशवर्षसहस्राणि अन्तमुहर्ताभ्यधिकानि 'उक्कोसेणं चत्तारि सागरोधमाई उत्कर्षेण चत्वारि सागरोपमाणि 'चउहि अंतो. मुहुत्तेहिं अमहियाई' चतुर्भिन्तर्मुहः रभ्यधिशानि, 'एचइयं कालं सेवेज्जा, नारक हुआ और वहां से निकल कर वह गुना जघन्य काल की स्थिति . वाला संज्ञी पञ्चेन्द्रियतिर्यश्च हो गया तो इस क्रम से वह कब तक उस तियग्गति और नरकगति का सेवन करता है और कबतक वह उन गतियों में गमनागमन किया करता है इसके उत्तर में प्रभु करते हैंहे गौतम ! भवादेश से यह कम से कम दो भवों को ग्रहण करने तक
और उस्कृष्ट से आठ भवों को ग्रहण करने तक उस गति का सेवन करता है और गमनागमन करता रहता है, सो इस प्रकार का यह कथन इस प्रश्न के उत्तर में कालादेश सूत्रनक ग्रहण करके कहलेना चाहिये अर्थात् काल की अपेक्षा से वह कम से कम अन्समुहूर्त अधिक दश हजार वर्ष तक और उत्कृष्ट से 'चत्तारि सागरोवमाई घउहि अंतोमुत्तेहिं अन्भहियाई' चार अन्तमहूर्त अधिक चार सांगरीપર્યાયથી મરીને નારક થાય અને ત્યાંથી નીકળીને તે ફરીથી જઘન્ય કાળની સ્થિતિવાળે સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ થઈ જાય તે આ ક્રમથી તે કયાં સુધી એ તિર્યંચગતિ અને નારક ગતિનું સેવન કરે છે ? અને તે આ ગતિમા કયાં સુધી ગમનાગમન–અવર જવર કરતા રહે છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે હે ગૌતમ! ભવાદેશથી તે ઓછામાં ઓછા બે ભને ગ્રહણ કરતાં સુધી અને ઉત્કૃષ્ટથી આઠ ભલેને ગ્રહણ કરતા સુધી તે ગતિનું સેવન કરતા રહે છે. અને ગમનાગમન કરતા રહે છે. આ પ્રમાણેનું આ કથન આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં કાળાદેશ સૂત્ર સુધી ગ્રહણ કરીને કહેવું જોઈએ. અર્થાત્ કાળની અપેક્ષાએ તે ઓછામાં ઓછું અંતર્મુહૂર્ત અધિક દસ હજાર १ सुधी भने अष्टथी. 'चत्तारि सागरावमाई' चउहि अंतोमुहुत्तेहि अन्म. हियाई' या२ मतभुत मधि: यार सागरापम सुधी 'एवइयं कालं सेवेज्जा'
भ० ५६