________________
भगवतीसूत्रे
४०२
यथा सप्तमगमके वोsव्यहितपूर्व प्रकरणे यथा कथितं तथैव इहापि वक्तव्यम् हे गौतम ! जघन्यतएको वा द्वौ वा त्रयो वा समुत्पद्यन्ते उत्कृष्टत एकस्मिन् समये संख्याता या असंख्याता वा समुत्पद्यन्ते इति । एवं सप्तमगम प्रदर्शितौधिकप्रकरणे यथा संहननाऽवगाहन संस्थानादयः कथितास्ते सर्वे तथैवेहापि वक्तव्या इति । 'से णं भंते ।' स खलु भदन्त ! ' उक्कोसकाल हायपज्जत्त असन्निपंचिदियतिरिक्खजोगिए' उत्कृटकाल स्थितिकपर्याप्तासंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकः मथमोजातः, तदनन्तरं तिर्यग्योनितो मृत्वा 'जहन्नकाल द्वियरयणप्पभापुढविनेर
इस सम्बन्ध में और भी सच कथन अनुवन्धतक ७वें गमक में कहे अनुसार जानना चाहिये, अर्थात् इससे अव्यवदित जो पूर्व प्रकरण है उस प्रकरण में जैसा कहा गया है वैसा ही यहां पर भी कह लेना चाहिये, तात्पर्य इस कथन का ऐसा है कि जघन्य से एक अथवा दो अथवा तीन नैरयिक वहां उत्पन्न होते हैं और उत्कृष्ट से एक समय में संख्यात अथवा असंख्यात नैरयिक वहां उत्पन्न होते हैं । इसी प्रकार से सातवें गमक में प्रदर्शित औधिक प्रकरण में जिसप्रकार से संहनन अवगाहना, संस्थान, आदिद्वार कहे गये हैं वे सब उसी प्रकार से यहां पर भी कहलेना चाहिये, अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-' से णं भंते । उक्कोसकालडिहय पज्जत्त असंनि पंचिदियतिरिक्ख जोणिए' हे भदन्त । पहिले तो वह जीव उत्कृष्ट काल की स्थितिवाला पर्याप्त असंज्ञी पंचेन्द्रिय तिर्यञ्च हुआ, और इसके बाद वह मरकर 'जह
સબધમાં ખીજુ તમામ કથન પણુ અનુબંધ સુધીનું તે ગમનમાં કહ્યા પ્રમાઘેનુ' સમજવું અર્થાત્ આ કથનની પહેલાનું જે પ્રકરણ છે, તે પ્રકરણમાં જે પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યુ છે, એજ પ્રમાણેનુ સઘળું કથન અહિ પણુ સમજવું'. આ કથનું તાત્પય એવુ છે કે-જઘન્યથી એક અથવા મે અથવા ત્રણ નૈયિકા ત્યાં ઉત્પન્ન થાય છે અને ઉત્કૃષ્ટથી એક સમયમાં સખ્યાત અથવા અસંખ્યાત વૈયિકા ત્યાં ઉત્પન્ન થાય છે. સામાન્ય પ્રકરણમાં જે પ્રમાણે સહુનન, અવગાહના, સસ્થાન, વિગેરે દ્વારા કહ્યા છે. તે તમામ એજ રીતે અહિયાં પણુ સમજવા, હવે ગૌતમસ્વામી પ્રભુને એવુ પૂછે છે है-से णं भंते ! उक्कोस कालट्ठिइयपज्जत्तअसन्निप' चि' दियतिखिखजोणिए' डे ભગવન પહેલાં તે જીવ ઉત્કૃષ્ટ કાળની સ્થિતિવાળા પર્યાપ્ત અસની પુ'ચે