________________
मैन्द्रिका टीका २०२४ उ. १ सू०३ जघन्य स्थिति कनैरयिकाणां निरूपणम् ३७१
एकसमयेन कियन्त उत्पद्यन्ते इत्यस्य प्रश्नस्य जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा उत्कृष्टतः संख्येया वा असंख्येया वा उत्पद्यन्ते इत्युत्तरम् एवमेव एतत्प्रकरणपठितं संहननावगाहनादिकं सर्वमेव वक्तव्यम् अयमाशय: - 'सच्चेव वत्तन्वया निरवसेसा भाणिवा' इति सन्दर्भस्येति १९ । इत्ये कोनविंशतितमेमनुबन्धद्वारम् । अथ विंशतितमं काय संवेधद्वारमाह-' से णं भंते' इत्यादि ।
'से णं भंते !' स खलु भदन्त ! 'पज्जत असन्निपचिदियत्तिरिखखजोगिए' पर्याप्तासंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिको भूत्वा पश्चात् 'जहन्नकालद्वियरयणप्पभापुढविनेरइए' जघन्यकाल स्थितिकरत्नममापृथिवोसंबन्धिनैरयिको जातः, 'पुण
कहलेना चाहिये, एक समय में कितने उन नारकोंमें असंज्ञी पंचेन्द्रिय तिर्यञ्च उत्पन्न होते हैं ? इस प्रश्नका उत्तर ऐसा है कि एक समय में उन नारकों में जघन्यसे तो एक अथवा दो अथवा तीन असंज्ञी पञ्चेन्द्रिय तिर्यञ्च उत्पन्न होते हैं और उत्कृष्टसे संख्यात अथवा असंख्यात असंज्ञी पञ्चेन्द्रिय तिर्यञ्च उत्पन्न होते हैं । इसी प्रकार से इन प्रकरण में पठित संहनन द्वार, अवगाहनाद्वार, और संस्थान आदि सब द्वार कहना चाहिये, इस प्रकारका यह आशय- 'सच्चेव वन्त्तव्वया निरवसेसा भाणियव्वा' इस सूत्रपाठका है । इस प्रकार से १९ वें अनुबन्ध द्वारका कथन कर अब सूत्रकार २०वां जो कायसंवेधद्वार है उसका कथन करते हुए कहते हैं- इसमें गौतमने प्रभुसे ऐसा पूछा है 'से णं भंते! पज्जन्तअसन्निपंचिदियतिरिक्खजोणिए' हे भदन्त ! जो जीव पर्याप्त असंज्ञी पञ्चेन्द्रिय तिर्यञ्च
પ્રકરણુ સમજવું. એક સમયમાં તે નારકામાં કેટલા અસગી પ'ચેન્દ્રિય તિયચા ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તર એવા છે કે તે નારકામાં એક સમયમાં જઘન્યથી એક અથવા એ અથવા ત્રણ અસન્ની પંચેન્દ્રિય તિય "ચ ઉત્પન્ન થાય છે, અને ઉત્કૃષ્ટથી સ`ખ્યાત અથવા અસખ્યાત અસની પચેન્દ્રિય તિયચા ઉત્પન્ન થાય છે. આજ રીતે આ પ્રકરણમાં કહેલ સહનન દ્વાર, અવગાહના દ્વાર, અને સસ્થાન દ્વાર વિગેરે તમામ द्वारा सभनवा. या रीतनु आउथन 'सच्चेव वक्तव्त्रया निरवसेसा भाणियव्वा' या सूत्रपाउनु छे. આ પ્રમાણે ૧૯ ઓગણીસમાં અનુમ ધ દ્વારનુ કથન કરીને હવે સૂત્રાકાર ૨૦ વીસમુ' જે કાયસ'વેધ દ્વાર છે, તેનુ કથન कुरे छे. तेमां गौतभस्वाभी अलुने मेवु छे छे है - से णं भंते! पज्जत: असन्निप चिंदियतिरिक्खजेाणिए' हे भगवन् के व पर्याप्त असं ज्ञी थे. न्द्रिय तिर्यय थर्धने पछीथी 'जहन्नका लट्ठिइए रयणप्पभा पुढविंनेरइए' ०४४