________________
-
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०२४ उ०१ ९०२ नैरयिकाणां परिमाणाविद्वारनि० ३१६ जीवाना शरीराणि कि संस्थितानि प्रज्ञप्तानि ? गौतम ! हुण्ड संस्थानसंस्थितानि प्रज्ञ-- तानि५ । तेषां खलु भदन्त जीवानां कतिलेश्या प्रज्ञा ? गौतम । तिस्रो लेशः प्रज्ञप्ताः तचधा कृष्णलेश्या नीरले या कापोतलेश्या । तें खलु भदन्त ! जीवाः किं. सम्यग्दृष्टयो मिथ्यादृष्टयः, सम्यग्मिथ्यादृष्टयः ? गौतम ! नो सम्यग्दृष्टयो मिथ्या-- दृष्टयः नो सम्पमिथ्यादृष्टयः। ते खल्लु भदन्त ! जीवाः किं ज्ञानिनोऽज्ञानिना, गौतम! नो ज्ञानिनः अज्ञानिनं नियमावयज्ञानिना, तधथा-सत्यज्ञानिनश्च श्रुताज्ञानिनश्च ८ ते खलु भदन्त ! जीवा मि मनोयोगिनो बचोयोगिना काययोगिन: ?. गौतम ! नो मनोयोगिनो वचोयोगिनोऽपि काययोगिनोऽपि९ । ते खलु भदन्त । जीवाः किं साकारोपयुक्ता अनाकारोपयुक्ताः? गौतम ! साकारोपयुक्ता अपि अनाकारोपयुक्ता अपि१० । तेषां खलु भद त ! जीवानां कान संज्ञाः प्रज्ञता: गोल्म! चतस्रः संज्ञाः प्रज्ञप्वाः तद्यथा-आहारसंज्ञा भयसंज्ञा मैथुनसंज्ञा परिग्रहसंज्ञा१२। तेषां खलु भदन्त ! जीवानां कति करायाः प्रज्ञप्ता: ? गौतम ! चत्वारः कषायाः मज्ञप्ताः तद्यथा-क्रोधकपायो मानकषायो मायाकषायो लोभकषाय:१२ तेषां खलु भदन्त ! जीवानां कति इन्द्रियाणि प्रज्ञप्तानि ? गौतम ! पञ्चेन्द्रियाणि भज्ञतानि तद्यथा-श्रोत्रेन्द्रियं चक्षुरिन्द्रियं यावत् स्पर्शनेन्द्रियम् १३॥ तेषांखलु भदन्त ! जीवानों कति समुद्घाताः प्रज्ञप्ताः ? गौतम ! नया समुद्घाताः प्रज्ञप्ताः तद्यथा वेदनासमुद्घातः कषायसमुद्घातो मारणान्तिकसमुद्घातः१४ । ते खलु भदन्त ! जीवा कि साता वेदका असाता वेदकाः ? गौतम ! सातावेदका अपि असातावेदका अपि१५ । ते खलु भदन्त । जीवाः किं स्त्रीवेदकाः पुरुषवेदकाः नपुंसकवेदका? गौतम ! नो स्त्रीवेदकाः नो पुरुषवेदकाः नपुंसकवेदकाः१६। तेषां खलु भदन्त ! जीवानां कियत्कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? गौतम 'जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् उत्कण पूर्वकोटि:१७। तेषां खलु भदन्त ! जीवानां कियन्ति अध्यवसानानि प्रज्ञतानि? गौतम! असंख्येयानि अध्यवसानानि प्रज्ञप्तानि । तानि खलु भदन्त ! किं प्रशरतानि अप्रशस्तानि ? गौतम! प्रशस्तान्यपि अप्रशस्तान्यपि१८ । स सलु भदन्त ! पर्याप्तासंज्ञिपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक इति कालतः कियचिरं भवति ? गौतम ! जघन्येन अन्तर्मुहूर्त्तम् उत्कर्षेण पूर्वकोटिः१९। स खलु भदन्त ! पर्याप्तासंक्षिपञ्चेन्द्रितर्यग्योनिका, रत्नमभायां पृथिव्यां नैरपिका, पुनरपि पर्याप्तासंशिपञ्चेन्द्रियतिर्यज्योनिक इति कियत्कालं सेवेत क्रियत्कालं गत्यागती कुर्यात् ? गौतम ! भवादेशेन द्वे भवग्रहणे, कालादेशेन जघन्येन दशवर्षसहस्राणि अन्तर्मुहून भ्यधिकानि उत्कर्षेण पल्योपमस्यासंख्येयमागं पूर्वकोटयभ्यधिकम् एतावन्तं कालं सेवेत एतावत्कालं गत्यागती कुर्यात् २० ॥सू०२॥