________________
२७०
भगवतीसूत्रे
सेंडियादारभ्य संकलितॄणान्तानाम् मूळतया समुत्पद्यमाना जीवाः कस्मादागत्योस्पद्यन्ते इति प्रश्नस्य तिर्यग्भ्यो वा मनुष्येभ्यो या आगत्योत्पद्यन्ते इत्युतरम् भगवतो, न तु देवाः कदाचिदपि उत्पद्यन्ते वंशवर्गे कुत्रापि देवस्योत्पत्तिर्न कथिता ratsaापि मूलादारम्य बीमान्तसर्व स्थानेश्वपि देवोत्पत्तिर्न वक्तव्याः, एवं शालि वर्गस्थ मूळोदेशकवत् अत्रापि सर्व वक्तव्यम् सर्वे प्राणाः सर्वे जीवा असकृत् अनन्तवारं वा समुत्पन्नपूर्वा एतत् प्रकरणपर्यन्तम् एवमेवैतेषां कन्दरूपतया समुत्पद्यमाना जीवाः कुत आगस्योत्पद्यन्ते इत्यारभ्य असकृदनन्तवारं वेति पर्यन्तं उद्देशक 'सेंडिय' से लेकर 'संकलि तृण' तक के रूप में उत्पन्न होते हुए जीव कहां से आकरके वहां उस रूप से उत्पन्न होते हैं ? तो गौतम के इस प्रश्न का उत्तर प्रभु ने ऐसा ही दिया है कि वे वहां उसरूप से जो उत्पन्न होते हैं वे तिर्यचों से अथवा मनुष्यों से आये हुए होते हैं देव इस रूप से वहां कभी भी उत्पन्न नहीं होते हैं । वंशवर्ग में देवों की उत्पत्ति किसी भी उद्देशक में नहीं कही गई है। इस कारण इस वर्ग में भी मूल से लेकर वीजतक के किसी भी उद्दे शक में नहीं कहनी चाहिये इस प्रकार शालिवर्गस्थ मूलोदेशक के जैसा यहां पर भी सब कथन करना चाहिये और वह 'समस्त प्राण समस्तभूत समस्तजीव समस्त सत्य' अनेक बार या अनन्तबार वहाँ पहिले उत्पन्न हो चुके हैं' यहां तक प्रकरण कहना चाहिये । इसी प्रकार से इनके 'कन्दरूप से समुत्पद्यमान जीव कहां से आकरके उत्पन्न होते हैं' यहां से लगाकर 'अनेक चार अथवा अनन्तबार समस्त 'संकलितृण' सुधीना भूजना ३५भां उत्पन्न थनारा वो श्यांथी भावीने त्यां તે રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે ? ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નના ઉત્તર પ્રભુએ એજ પ્રમાણે આપ્યા છે, કે તેઓ ત્યાં એ રૂપે તિર્યંચામાંથી અથવા મનુષ્ચામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, દેવે તે રૂપે ત્યાં કાઈ પણુ સમયે ઉત્પન્ન થતા નથી વશ-વાંસના વર્ગમાં દેવેની ઉત્પત્તિ કાઈ પણ ઉદ્દેશામાં કહી નથી. તે કારણથી આ વષઁમાં પણ મૂળથી લઈ ને ખી સુધીના કાઈ પણ ઉદ્દેશામાં દેવની ઉત્પત્તિ કહેવાની નથી આ રીતે શાલી વર્ગમાં કહેલ મૂલાદેશકની જેમ અહિયાં પણ તમામ કથન કરી લેવું. અને આ · સઘળા પ્રાણ, સઘળાભૂત, સઘળા જીવા સઘળા સર્વે' વારવાર અથવા અનન્તવાર પહેલા ત્યાં ઉત્પન્ન થઈ ચૂલા છે. આટલા સુધી તે પ્રકરણ કહી લેવુ'. એજ રીતે તેના ‘કન્દરૂપથી ઉત્પન્ન થવાવાળા જીવેા ઢાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે” આ કથનથી લઈને અનેકવાર અથવા અનેતવાર સઘળા