________________
"
प्रमैन्द्रिका टीका श०२० उ०५ सू०६ अंष्टप्रदेशिकस्कन्धस्य वर्णादिनि० ८०३ इहापि चत्वारो भङ्गा इति त्रिस्पर्श पोडश भङ्गा भवन्तीति । यदि चतुःस्पर्शस्तदा देशः शीतो देश उष्णो देशः स्निग्धो देशो रूक्षः १ देशः शीतो देश उष्णो देश: स्निग्धो देशा रूक्षाः २, देशः शीतो देश उष्णो देशाः स्निग्धाः देशौ रूक्षः मुख्य करके शीतस्पर्श और उष्ण स्पर्श को गौण किया गया है इसी प्रकार से ४ भंग रुक्ष स्पर्श को मुख्य करके बनाये जाते है - जैसे 'सर्व:" रूक्षः देशः शीतः देश उष्णः १, सर्वः रूक्षः देशः शीतः, देशा उष्णा" २, सर्वः रूक्षः देशाः शीताः, देश उष्णः ३, सर्वः रूक्षः देशाः शीता', देशा उष्णाः ४' इस प्रकार से ये चार भंग अष्टप्रदेशिक स्कन्ध मेंत्रिवर्णों को आश्रित करके होते हैं ।
यदि वह चतुःस्पर्शवाला होता है तो यहां १६ भंग इस प्रकार से होते हैं - देशः शीतः, देश उष्णः, देशः स्निग्धः देशो रूक्षः १' देशः शीतः, देश उष्ण, देशः स्निग्धः, देशाः रूक्षाः २' देशः शीतः, રા' સર્વાશથી તે સ્નિગ્ધ પ વાળા એક દેશમાં 'ડા સ્પવાળા અને એક દેશમાં ઉષ્ણુ પશવાળા હૈાય છે. આ રીતે આ ચાર ભગા સમજવા. આમાં સ્નિગ્ધ સ્પર્શને મુખ્ય બનાવીને અને ઠંડા અને ઉષ્ણુ સ્પને ગૌણ રૂપે તાન્યા છે. આજ રીતના ચાર ભગા રૂક્ષ સ્પર્શને મુખ્ય બનાવીને અનાववामां आवे छे, भेभ है- 'सर्वः रूक्षः देशः शीतः देश उष्णः १' सर्वाशथी ते. રૂક્ષ સ્પશવાળા હાય છે તથા એક દેશમાં ઠંડા સ્પર્શ વાળા અને એક દેશમાં Go] स्पर्शवाणी होय छे, १ अथवा 'सर्व' : रूक्षः देशः शीतः देशा उष्णाः २' સર્વાશથી તે રૂક્ષ સ્પવાળા એક દેશમાં ઠં’ડા સ્પવાળા અને અનેક દેશેામાં उष्णु स्पर्शवाणी होय छे. २ अथवा 'सर्व': रूक्षः देशाः शीताः देश उष्णः ३' સર્વાશથી તે રૂક્ષ સ્પવાળા અનેક દેશેામાં ઠંડા સ્પર્શવાળા અને એક देशभां अष्णु स्पर्शवाणी होय छे. 3 अथवा 'सर्वः रूक्षः देशाः शीताः देशाः Sળા:પુ' સર્વાશથી તે રૂક્ષ સ્પવાળા અનેક દેશેામાં ઠંડા સ્પવાળા અને અનેક દેશેામાં ઉષ્ણુ સ્પર્શીવાળા હોય છે. ૪ આ રીતના આ ચાર ભા આઠ પ્રદેશી સ્કંધમાં ત્રણ વ@Îના આશ્રયથી થાય છે.
જો તે ચાર સ્પોŕવાળા થાય તા તેના સેાળ ભગા આ પ્રમાણે થાય छे- 'देशः शीतः देश उष्णः देशः स्निग्धः देशोः रूक्षः १' येऊ देशमां ठडा स्पर्श - વાળા એક દેશમાં ઉષ્ણુ સ્પશવાળા એક દેશમાં સ્નિગ્ધ પવાળા અને કોઈ એક દેશમાં રૂક્ષ સ્પવાળા હોય છે. આ પહેલા ભંગ શીત ઉષ્ણુ, स्निग्ध भने ३क्ष स्पर्शना पाथी थयो छे. १ 'देशः शीतः देश उष्णः देशः स्निग्वः देशाः रूक्षाः २' येऊ देशमां उडा स्पर्शवाणी मे देशभां स्निग्ध