________________
६२
भगवती
;
- तथा अष्कायिकादारभ्य मनुष्यपर्यन्तनवोऽपि स्वस्थाने स्वकीयं स्वकीयमायुष्कमनुभवन् तत्सम्वन्ध्येव आयुष्कान्तरमुदयाभिमुखी करोति यथाऽकायिकोऽष्कायिकायुष्क' मनुष्यो मनुष्यायुष्कस् स्वस्थाने इत्यस्प मनुष्यो मनुष्यशरीरं त्यजन् यदा मनुष्यशरीरान्तरे एवं गच्छति तत्र स्थळे इत्यर्थः 'परड्डाणे तदेव' परस्थाने तथैव पूर्ववदेव असुरकुमारादिवदेव व्यवस्था ज्ञातव्या यदा एकस्मात् भवात् भवान्तर गच्छति तदा पूर्वभवायुष्कम् अनुभदन् भवान्तरसम्बन्ध्यायुष्कम् उदयाभिमुखी जीव दूसरे पृथिवीकायिक भवमें उत्पत्तियेोग्य होता है तो वह जैसे अपनी गृहीतभव की आयु का उदद्याभिख करता है । इसी प्रकार से जो मनुष्य मरकर तुरत ही मनुष्धभव में उत्पत्तियेोग्य है वह भी अपने गृहीतभवकी आयुका अनुभव करता है और आगामी मनुष्य भवसंबंधी आयुको उदघाभिमुख करता है । ऐसा यह कथन अष्काfre से लेकर मनुष्य पर्यन्त जीव में लगाना चाहिये । स्वस्थान में ये जीव अपनी अपनी आयुष्क का अनुभवन करते हैं | और आगामी - भव संबंधी अकायान्तर आदि की आयु को उदद्याभिमुख करते हैं । स्वस्थान का मतलब है कि जो जीव गृहीत भव को छोडकर अनन्तर क्षण में उसी भव में जन्म लेता है वह जैसे भकायिक जीव अष्कायिक की आयु को मनुष्य मनुष्यायुष्क को स्वस्थान में उदद्याभिमुख करता है । 'परट्ठा तहेब' तथा परस्थान में अतुरकुमार आदि की तरह व्यवस्था होती है । जब जीव एक भव से दूसरे भवमें जाता है तब वह पूर्वभवायुष्क का अनुभव करता हुआ भवान्तर संबंधी
7
જેમ પેાતાના ધારણ કરેલ ભવની આયુને ઉયાભિમુખ કરે છે, તેજ પ્રમાણે જે મનુષ્ય મરીને તરતજ મનુષ્યભવમાં ઉત્પત્તિ ચેાગ્ય છે, તે પણ પેાતાના જ ગૃહીતભવની આયુને અનુભવ કરે છે. અને આગામી મનુષ્યભવ સ'ખ'ધી આયુને ઉડ્ડયાભિમુખ કરે છે. આજ પ્રમાણેનું કથન અકાયિકથી આર‘ભીને મનુષ્ય સુધીના જીવામાં સમજી લેવુ', સ્વસ્થાનમાં તે જીવ પેાત–પેાતાના આયુષ્યને અનુભવ કરે છે. અને આગામી ભવસ'ખ'ધી આયુને ઉદ્દયાભિમુખ કરે છે સ્થાન એટલે કે જે જીવ ગૃહીત ભુવને છેડીને પછીથી ક્ષણ માં જે ભવમાં જન્મ લે છે તે જેમ અપ્રકાયિકજીવ અાયિકની આયુષ્યને મનુષ્ય भनुष्य आयुष्यने स्वस्थानभां उध्यालिभुण उरे छे. "परट्ठाणे तहेव" तथा ५२ સ્થાનમાં અસુરકુમાર વિગેરેની જેમ વ્યવસ્થા થાય છે. જ્યારે જીવ એક ભવથી ખીજા ભવમાં જાય છે. ત્યારે તે પૂર્વભવ સખી આયુષ્યના અનુભવ કરતા