Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२० उ०२ सू०२ धर्मास्तिकायादिनामेकार्थकनाम नि० ५२१ पुद्गल इति वा पूरणात् गलनाच्च शरीरेन्द्रियाणामिति पुद्गलः १४, 'माणदेह वा १५' मानव इति वा मा-निषेधे नवो- नवीनता न विद्यते यस्य स मानवः अनादित्वात् पुराणहति १५, 'कत्ता वा १६ कर्त्ता इति वा कर्ता - कारकः अष्टविधकर्मणाम् १६ 'वित्ता वा' विकत इति वा वि-विविधता- अनेकरूपेण कर्ता - कारकः कर्मणामिति विकर्ता अथवा विकर्तयिता- छेकः कर्मणां छेदकत्वात् इति विकर्ता १८, जगेइ वा १९' जगदिति वा चतुर्गतिगमनात् जगदिति १९ 'जंतुइ वा२०' जन्तुरिति वा जननात् अनेकगतिषु उत्पत्तिमत्त्वात् जन्तुरिति२०, 'जोणीइ बा२१' योनिरिति वा चतुरशीतिलक्षजीवानामुत्पादकत्वात् २१, 'सयंभूइ वा १२ ' स्वयंभूरिति वा स्वयमेव भवतीति स्वयम्भूः स्वयमेव भवनादेव स्वयम्भूरिति २२, करनेवाला है इसलिये इसका नाम हिंडुक भी है इसके द्वारा गृहीत इन्द्रियां और शरीर पूरण गलन स्वभाववाले हैं इसलिये इसका नाम पुद्गल भी है। इसमें नवीनता लादिता नहीं है किन्तु अनादिता है इस कारण इसका नाम मानव भी है इसी से इसका नाम पुराण भी है अष्टविध कर्मों का कर्त्ता होने से इसका नाम कर्ता भी है तथा विविध रूप से अनेकरूप से कर्मों का कर्त्ता होने के कारण अथवा कर्मों का छेदक होने के कारण इसका नाम विकर्त्ता भी है चतुर्गति में जाने के कारण इसका नाम जगत् भी है अनेकगतियों में चौरासी लक्षपोनियों में इसकी उत्पत्ति हुई है इस कारण इसका नाम जन्तु भी है और चौरासी लाख जी का उत्पादक होने से इसका नाम योनि भी है । अपने आप होने के कारण अर्थात् स्वयंसिद्ध होने के कारण इसका अने४ गतियोभां गमन श्वावाणी हे, तेथी तेनु' नाम 'हिंदुक' मे ं पशु - છે. તેણે ગ્રહણ કરેલ ઇન્દ્રિયા અને શરીર પૂરણુ ગલન સ્વભાવવાળા છે. તેથી તેનુ' નામ પુતૂલ પણ છે. તેમા નવીન પશુ માઢિ નથી પરંતુ અનાદિ છે તેથી તેનુ નામ ‘માનવ' પણ છે, અને એથી જ તેનું નામ ‘પુરાણું? પણુ છે. આઠ પ્રકારના કર્માંના કન્હેં હાવાથી તેનુ નામ ‘કર્તા' પણ છે. તથા જુદા રૂપથી અનેક રૂપથી ક્રર્મોના કરનાર હાવાને કારણે અથવા કર્મના છેદ્ય-નાશ કરનાર હાવાને કારણે તેનું નામ વિકર્તા’ પણ છે. ચતુ`તિમાં જવાને કારણે તેનુ’નામ ‘જગત્’ એ પ્રમાણે છે. અનેક ગતિયામાં અર્થાત્ ચારાશી ચાનીચામાં તેની ઉત્પત્તિ થઈ છે તેથી તેનુ નામ તુ' એવું પણ છે. અને ચાર્યાશી લાખ જીવાને ઉત્પન્ન કરનાર હોવાથી તેનું નામ ચૈાનિ' એવુ પણ છે પેાતાની મેળે જ થવાને કારણે અર્થાત્ સ્વયં સિદ્ધ હાવાને કારણે તેનુ” નામ સ્વયંભૂ પશુ છે. ઔદારિક શરીરથી મુક્તિ પ્રાપ્ત થયા પહેલા સુધી રહે છે.
| SR No. | 009323 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 13 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1969 |
| Total Pages | 984 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 63 MB |