Page Text
________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श० १६ उ० १ सू० ३ लोहदृष्टान्तेन पञ्चक्रियावत्त्वनि० १३ उर्ध्वाधः करोति तस्य पुरुषस्य पश्चक्रिया कायिक्याद्या प्राणातिपातपर्यन्ता पञ्चक्रिया भवन्तीति भावः । न केवलमीदृशं कर्म कुर्वत एव पुरुषस्यैताः पञ्चक्रिया भवन्ति किन्तु येषां शरीरेभ्यो लोहलोहकोष्ठादिकं निर्मितं तेषामपि जीवानामेताः पञ्चक्रिया भवन्तीत्येतद्दर्शयन्नाह-'जेसि पि' इत्यादि । 'जेसि पि य'णं जीवा णं सरीरेहितो अए निव्वत्तिए' येषामपि च खलु जीवानाम् शरीरैरयो लोहा निर्तितं जातम् 'अयको? निबत्तिए' अयः कोष्ठं निर्तितम् संपन्नम्, 'संडासए निमत्तिए' संदंशको निर्वर्तितः समुत्पन्नः 'इंगाला निव्वत्तिया' अङ्गारा: निर्वर्तिताः 'इंगालकडिणी निव्वत्तिया' अङ्गारकर्षिणी-अङ्गारः कृष्यते अनयेति क्रियाओं से स्पृष्ट होता है यहां यावत् शब्द से 'अधिकरणी, प्रादेषिकी, परितापनिकी' इन तीन क्रियाओं का ग्रहण हुआ है। जो पुरुष अयः प्रतापनार्थ कुसूल-भट्ठी में लोहे को डालकर प्रतप्त हुए-उस लोहे को ऊपर नीचे करता है उस पुरुष को कायिकी क्रिया से लेकर प्राणातिपात तक की पांचो क्रियाएँ लगती हैं। केवल ऐसे कर्म को करते हुए 'पुरुष को ही ये पाचों क्रियाएँ नहीं लगती हैं किन्तु जिनके शरीर से लोह लोहकोष्ठक आदि निर्मित हुए हैं उन जीवों को भी ये पांचों कियाएँ लगती हैं-इसी बान को प्रकट करते हुए सूत्रकार कहते हैं-'जेसिं पिणं जीवाणं सरीरेहितो अए निव्वत्तिए' जिस जीवों के शरीरों से लोहा बना है 'अयकोहे निव्वत्तिए' अयकोष्ठ बना है, 'संडासए निव्वत्तिए' संदंशक बनो है 'इंगाला निव्वत्तिया' अंगार बने हैं 'इंगालकडिगी निव्वत्तिया 'थोडे से चक्रअग्रभागवाली लोहे की छड बनी નિકી પ્રાણાતિપાતિકી એ પ્રમાણે પાંચે ક્રિયાઓથી પૃષ્ટ થાય છે જે પુરૂષ લોખંડને તપાવવા માટે ભઠ્ઠીમાં લેખંડને નાખીને તપેલા તે લોખંડને ઉં નીચું કરે છે. તે પુરૂષને પણ કાયિકી ક્રિયાથી લઈને પ્રાણાતિપાતિકી સુધીની પાંચ ક્રિયાઓ લાગે છે કેવળ એવી કિયાએ કરનાર પુરૂષને જ એ કિયાઓ લાગે છે એમ નહિ, પરંતુ જેના શરીરથી લેખંડ લેહકેષ્ટક (ભટ્ટ) આદિ બન્યા હોય એવા જીને પણ એ પાંચેય ક્રિયાઓ લાગે છે. એ વાતને मता भाटे सूत्रा२ ४ छ है "जेसि पिणं जीवाणं सरीरेहितोभए निव्वत्तिए" लाना शरीराथी होम' मन्यु डाय " अयको निव्वत्तिए"ही मनी डाय "संडासए निव्वत्तिए" सासी मनी 14 "इंगाला निव्वत्तिया" मा मन्या हाय इंगालकदिणी निचत्तिया" थाst aist AAI पाणी मनी छ।
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |