________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१६ उ०८ सू०२ परमाणोः क्रियाविशेषनिरूपणम् २९५ मान्तात् औत्तरं चरमान्तमेकसमयेन गच्छति 'उत्तरिल्लाओ चरिमंताओ दाहिजिल्लं चरिमंतं एगसमएणं गच्छ।' औत्तराच्चरमान्तात् दाक्षिणात्यं चरमान्तमेकसमयेन गच्छति 'उवरिल्लाओ चरिमंताओ हेठिल्लं चरिमंतं एगसमएणं गच्छइ' उरितनात् चरमान्तात् अघस्तनं चरमान्नमेकपमयेन गच्छति 'हेठिल्लाओ चरिमंताओ उवरिल्लं चरिमंतं एगसमएणं गच्छई' अधस्तनात् चरमान्तात् उपरितनं चरमान्तमेकसमयेन गच्छति । इदं च गमनसामध्ये परमाणोरेतादृशस्वभावत्वादेवेति बोध्यम् । हे भदन्त ! किमयं परमाणुरेकसमयेन एकस्मात् चरमान्ताव अपरं चरमान्तं गच्छति किमिति प्रश्नः । भगवानाह-'हंता' इत्यादि । 'हंता गोयमा ! हन्त गौतम ! हन्तेति आमन्त्रणं स्वीकारे 'परमाणुपोग्गले णं लोगस्स पुरथिमिल्लाओ तं चेव जाव उवरिल्लं चरिमंतं गच्छई' परमाणुपुद्गलः खलु मंतं एगसमएणं गच्छई' इसी प्रकार से वह परमाणु पुद्गल उत्तरचरमान्त से दाक्षिणात्यचरमान्त तक एक समय में चला जाता है ? 'उरिल्लाओ चरिमंताओ हेडिल्लं चरिमतं एगसमएणं गच्छई' इसी प्रकार से वह पुल परमाणु उपरितनचरमान्त से अधस्तनचरमान्त तक एक समय में चला जाता है क्या ? 'हेटिल्लाओ चरिमंताओ उवरिल्लंचरिमतं एगसमएणं गच्छई' इसी प्रकार से वह पुल परमाणु अधस्तन चरमान्त से उपरितन चरमान्त तक एक समय में चला जाता है क्या? यह गमन सामर्थ्य परमाणु में ऐसे स्वभाव से है। इन प्रश्नों का सारांश केवल इतना ही है कि एक समय में एक परमाणु एक चरमान्त से दूसरे चरमान्त तक चला जाता है क्या? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं । 'हंता, गोयमा! परमाणुपोग्गले णं लोगस्स पुरथिमिल्लाओ तं चेव जाव उवरिल्ले चरिमंतं गच्छा' हां गौतम ! एक परमाणु पुदल लोक के पौर चरमंताओ दाहिणिलं चरिमंतं एगसमएणं गच्छइ" मे शते ते दर परमाणु ઉત્તર દિશાના અરમાન્તથી દક્ષિણ દિશાના ચરમાન્ત સુધી એક સમયમાં ચાલ્યા जय छ १ "उवरिल्लाओ चरिमता हेढिलं चरिमंत एगसएणं गच्छइ" से शते પુદ્ગલ પરમાણુ ઉપરના અરમાન્ડથી નીચેના ચરમાન્ત સુધી એક સમયમાં શું यात्या लय छ १ "हेछिल्ला ओ चरिमंताओ उवरिल्लं चरिमंतं एगसमएणं गच्छई" એજ રીતે તે પુદ્ગલ પરમાણુ નીચેના ચરમાતથી ઉપરના ચરમાન્ત સુધી એક સમયમાં ચાલ્યા જાય છે? પરમાણુમાં આ ગમનનું સામર્થ્ય સ્વભાવથી જ છે? આ પ્રશ્નોને સારાંશ કેવળ એટલે જ છે કે એક સમયમાં એક પરમાણુ એક ચરમાન્તથી બીજા ચરમાન્ત સુધી શું ચાલ્યા જાય છે તેના ઉત્તરમાં प्रभु के छ है "हता गोयमा ? परमाणुपोगले णं लोगस्स पुरथिमिल्ले चरिमंते गच्छद" डा गौतम! मे परमार पुतना पूर्ण