________________
भगवती सूत्रे
૨૭૮
,
अयमर्थः अरूप्यजीवत्रिये दशमशतकरय प्रथमद्देिशके तमा वक्तव्यतायां यथा कथितं तथैव निरवशेषमत्र ज्ञातव्यम् तथाहि - रूप्यरूपिभेदेन अजीवा द्विविधाः, तत्र रूपजीवाश्चतुर्विधा भवन्ति, यथा स्कन्धाः स्कन्धदेशाः स्कन्धप्रदेशाः पर माणुपुद्गलाश्च । अरूप्य जीवाः पविधाः प्रज्ञप्ताः, तद्यथा धर्मास्तिकायधर्मास्तिकायाकाशास्तिकायानां देशः प्रदेशाश्चेति पट् । अरूप्यजीवाः पडूविधाः दशमशतके प्रथमोद्देश के तमा वक्तव्यतायां यथा कथितास्तथैव ते एवेापि प्रतिपादनया इति । अरूप्यजीवानां सप्तविधत्वेऽप्यत्र पद्विधा एव अरूप्यजीवाः तमायामिवात्राप्यद्धासमयाभावात् । 'लोगस्स णं भंते !" लोकस्य खलु भदन्त । 'हेलिये चरिमंते' अधस्तने चरमान्ते 'किं जीवा० पुच्छा किं जीवा जीवदेसा
1
इसका अर्थ ऐसा है कि अरूपी अजीव के विषय में दशमशतक के प्रथम उद्देशक में तमा दिशा की वक्तव्यता में जैला कहा गया है उसी प्रकार से वह सब यहां पर भी जानना चाहिये। रूपी अरूपी के भेद से अजीव दो प्रकार के कहे गये हैं इनमें रूपी अजीवचार प्रकार के और अरूपी अजीव ६ प्रकार के कहदिये गये हैं। यह सत्र कथन दशमशतक के प्रथम उद्देशे में तमा दिशा की वक्तव्यता में जैसा कहो गया है उसी प्रकार से यहां पर भी कह लेने की बात कही गई हैं । यद्यपि अरूपी अजीव सात प्रकार के कहे गये हैं- फिर भी यहां जो ६ प्रकार के कहे गये हैं उसका कारण यह है कि तमा के जैसा यहां पर भी अद्धा समय का अभाव है ।
अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं--'लोगस्स णं भते ! हे डिल्ले चरिमंते कि जीवा० पुच्छा' हे भदन्त ! लोक का जो अघस्तन चरमान्त
હેતુ એ છે કે અરૂપી અજીવના વિષયમાં દશમા શતકના પહેલા ઉદ્દેશામાં તમાદિશાના વનમાં જે પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યું છે, તે પ્રમાણેનું તે સઘળું કથન અહિયાં પણ સમજી લેવુ'. રૂપી અરૂપીના ભેદથી અજીવના એ પ્રકાશ કહ્યા છે. તેમાં રૂષિ અજીવ ચાર પ્રકારના અરૂષિ અજીવ છ પ્રકારના કહ્યા છે. આ સઘળું કથન દશમા શતકના પહેલા ઉદ્દેશામાં તમા દિશાના વનમાં જે પ્રમાણે કહ્યુ` છે. એ જ પ્રમાણે તેને અહિં પણ સમજી લેનાનું કહ્યું છે, જો કે અરૂપી અજીવ સાત પ્રકારના કહ્યા છે. પણ અહિયા જે છ પ્રકારના કહ્યા છે. તેનુ' કારણ એ છે કે તમાની માફક અહિં પણ અદ્ધાસમયના અભાવ છે. हवे गौतम स्वामी असुने येवु चूछ छे है 'लोगस्स णं भंते ! हेट्ठिल्ले चरिमंते किं' जीवा पुच्छा' हे भगवन् सोहना के नीथेना थरमान्त छे. त्यां