________________
२६४
भगवती सूत्रे द्वादशशतकीय प्रकरणमनु मन्धेयं ? तत्राह - ' जाव' इत्यादि । 'जान असंखेज्जाओ जोयणकोडाकोडीओ परिवखेवेणं' यावत् असंख्येया योजनकोटी कोटयः परिक्षेपेण तस्थ खलु लोकस्य परिक्षेपः- परिधिः असंख्येयकोटिकोटीयोजनप्रमाणको विद्यते इत्यर्थः । 'लोयस्स णं भंते !' लोकस्य खलु भदन्त | 'पुरस्थि - मिल्ले चरिमंते' पौरस्त्ये चरमान्ते 'किं जीवा जीवदेसा जीव परसा' कि जीवाः जी देशाः जीवप्रदेशाः 'अजीवा अजीवदेसा अजीवपत्सा' अजीवाः अजीवदेशाः अजीव प्रदेशाः ? चरमान्तेति चरमरूपोऽन्तरश्चमान्तः पूर्वदिशायाश्चरमान्तः लोकस्यान्तिमो भागः स च विपम एकप्रदेशस्य प्रतररूपो ऽतस्तत्रासंख्यमदेशाचगाहि जीवस्य सद्भावो न भवति अतएवाह भगवान् - 'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा ' विषय में जैमा पहिले कथन किया गया है, वही सप कथन यहां पर भी लगा लेना चाहिये । 'जाव असंखेजाओ जोयणको डाकोडीओ' यह द्वादशशतकीय लोकप्रमाण विषयक प्रकरण 'यावत् यह लोक परि क्षेप की अपेक्षा असंख्यात कोटा कोटी योजन का है। यहां तक का यह ग्रहण करने के लिये कहा गया है ।
अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं- 'लोयस्स णं भंते ! पुरथिमिल्ले चरिमंते किं जीवा, जीवदेसा, जीवपएसा' हे भदन्त ! लोक का जो पौरस्त्य पूर्वदिशाका) चरमान्त (अन्तिम भाग) है उसमें क्या जीव हैं ? जीवदेश है जीव प्रदेश है ? 'अजीवा, अजीवदेसा, अजीवपएसा' अजीव हैं ? अजीव देश हैं ? अजोवप्रदेश हैं चरमान्त रूप जो अन्त है उसका नाम चरमान्त है । पूर्वदिशा का जो चरमान्त है वह लोक के अन्तिम भागरूप है । और वह एक प्रदेश का प्रतर रूप है अतः विषम है। यहां असंख्यात प्रदेश प्रदेशावगाही जीव का सद्भाव नहीं है यही बात
જેવુ' કથન કર્યુ છે, એજ પ્રમાણેનુ' સઘળું કથન અહિયાં પણ સમજી લેવું 'जात्र असंखेज्जाओ जोयण कोडाकोडीओ' मारमा शतउनु सम्प्रिभाष समधी તે પ્રકરણ યાવત્ આલાક પરિશ્ર્વપની અપેક્ષાએ અસખ્યાત કાટાકાટી ચેાજનના છે. ત્યા સુધીનુ વર્ણન ગ્રહણ કરી લેવું.
हवे गौतम स्वामी अलुने गोधुं पूछे छे ! 'लोयस्स णं भंते ! पुरत्थिमिल्ले चरिते किं जीवा, जीव देखा, जीव परसा' हे भगवन् ! सेना के पूर्व हिशाना ચરમાન્ત ભાગ છે. તેમાં શુ જીવ છે? કે જીત્ર દેશ છે? કે જીવ પ્રદેશ છે? 'अजीवा अजीवदेसा अजीवपएखा' भलव छे ? अलव देश छे ? हे ल પ્રદેશ છે. ચરમાન્તરૂપ જે અંત છે. તેનુ નામ ચરમાન્ત છે પૂર્વ દિશાના જે ચરમાન્ત છે. તે લેાકના અંતિમ ભાગરૂપ છે. અને તે એક પ્રદેશના પ્રતર રૂપ છે. એટલે વિષમ છે અહિયાં અસખ્યાત પ્રદેશ, પ્રદેશાવગાહી જીવના