Page Text
________________
२००
भगवती स्थापवत्वात् , 'नो जागरा' नो जागरिताः सर्वविरतिस्वरूपमबोधाभावात् 'सुत्त जागरा वि' सुष्मजागरिता अपि विरत्यविरतिमत्वात् सुप्त नागरिता इति देशविरत्या जागरिता देशाविरल्या सुप्ता इति गुप्तजागरिता इति, केगंचित श्रावकत्रताङ्गीकरणदर्शनात् । अथ मनुष्यविषयकं मूत्रमतिदेशेनाह-'मणुस्सा जहा जीवा' इति 'मणुस्सा जहा जीवा' मनुष्या यथा जीवाः यथा येन प्रकारेण सामान्यजीवानां सुप्तजागरितत्वामिलापः कथितः तथैव गनुष्याणामप्यभिलापो ज्ञातव्यः । मनुख्याः सुप्ता अपि जागरिता अपि सुप्तजागरिता अपि, अमिलाप पकारश्चेत्थम्-'मणुस्सा णं भंते ! कि सुत्ता जागरा सुत्तनागरा ? गोयमा ! सुत्ता वि जागरा वि सुत्तनागरा वि' इति । अथ देवविषयकं मूत्रमनिदेशेनाहइनमें सर्व विरतिरूप प्रबोध का अभाव रहना है। तथा देशविरतिरूप सुप्त जागरित अवस्था का सद्भाव हो सकने के कारण ये सुप्त जागरित भी हैं। जिनने अंश में इनमें विरति का सद्भाव है उतने अंश में ये जागरित हैं और जितने अंश में विरति का अभाव है उतने अंश में ये सुप्त हैं । कितनेक तिर्यश्च श्रावक व्रतधारी होते हैं । "मणुस्सा जहा जीवा" जिस प्रकार से सामान्य जीवों में सुसजागरितत्व का अभिलाप कहा गया है इसी प्रकार का अभि. लाप मनुष्यों के सम्बन्ध में भी कह लेना चाहिए, तात्पर्य यह है कि मनुष्य सुप्स भी है जागरित भी हैं और सुप्त जागरित भी हैं । अभिः लाप प्रकार ऐसा है-"मणुस्साणं भंते! किं सुत्ता, जागरा सुत्तजागरा ? गोयमा ! सुत्ता वि जागरा वि, सुत्तजागरा वि" । "वाणमंतरजोहसिय वेमाणिया जहा णेरड्या" वानव्यन्तर, ज्योतिषिक एवं वैमानिक इनमें પ્રધાને અભાવ રહે છે. જેથી તેઓ જાગૃત હોતા નથી. તેમજ દેશ વિરતિ રૂપ સુપ્ત જાગૃત અવસ્થાને સદ્ભાવ હોવાના કારણે તેઓ સુપ્ત જાગૃત પણ છે. જેટલા અંશમાં તેઓમાં વિરતિને સદ્ભાવ હોય છે. એટલે અંશમાં તે જાગૃત છે અને જેટલા અંશમાં વિરતિનો અભાવ હોય એટલા અંશમાં તે સુપ્ત છે.
કેટલાક તિર્યમાં પણ શ્રાવકનાઘતેને ધારણ કરવાનું શાસ્ત્રોમાં ४ह्यु छ. 'मणुस्सा जहा जीवा' रे प्रहारे सामान्य वाम सुस्त तना અભિલાપ કહેવામાં આવે છે. તે જ પ્રકારને અભિલા૫ મનુષ્યના સબંધમાં સમજી લે તાત્પર્ય એ છે કે મનુષ્ય સુપ્ત પણ છે. અને જાગૃત પણ છે. અને सुपMत ५ छ. ते मलिता मा प्रभारी छ. 'मणुस्सा णं भंते किं सुत्ता जागरा गोयमा सुत्ता वि जागरा वि सुत्तजागरा वि' वाणमंतरजोइसिया जहा
| SR No. | 009322 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 714 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |