________________
७१४
भगवतीसुत्रे
लोकसंस्थानद्वार वक्तव्यता ।
मूलम् - " किंसंठिए णं भंते! लोए पण्णत्ते ? गोयमा ! सुपइष्ट्रिय संठिए लोए पण्णत्ते, हेट्टा विच्छिन्ने, मज्झे जहा सत्तमसए पढमुद्दे से जाव अंतं करेंति, एयरस णं भंते! अहे लोगस्स तिरियलोगस्स उडू लोगस्स य कयरे कयरे हिंतो जाव विसेसाहिया वा ? गोयमा ! सव्वत्थोवे तिरियलोए, उड्डलोए असंखेज्जगुणे, अहेलोए विसे साहिए, सेवं भंते ! सेवं भंते! त्ति ॥सू०१४॥
,
छाया - किं संस्थितः खलु मदन्त ! लोकः प्रज्ञप्तः ? गौतम! सुप्रतिष्ठिकसंस्थितोलोकः प्रज्ञप्तः अस्तनविस्तीर्णः मध्ये यथा सप्तमशतके प्रथमोद्देशके यावत्-अन्तं कुर्वन्ति एतस्य खलु मदन्त । अवोलोकस्य तिर्यग्लोकस्य, ऊर्धलोकस्य च कतरे कनारे यावत् विशेषाधिकात्रा ? गौनम ! सर्वस्तोक स्विर्य ग्लोकः, ऊर्ध्वलोकः असंगुगः, अधोलोको विशेषाधिकः, तदेवं भदन्त । तदेवं भदन्त । इति ॥ मू० १४ ॥ टीका - अथ त्रयोदशं लोकसंस्थानद्वारमाह-' किं संठिएणं भंते ! लोए ' इत्यादि । ' कि संठिए णं भंते ! लोए पण्णत्ते ? ' हे मदन्त । किं संस्थितः किं संस्थितं - संस्थानम् - आकारो यस्य स किंसंस्थितः किमाकारः खलु लोकः प्रज्ञप्तः ? भगवानाह - ' गोयमा ! सुपइट्टियसंठिए लोए पण्णत्ते' हे गौतम ! लोकसंस्थान द्वारवक्तव्यता
'किं संठिए णं भंते । लोए पण्णत्ते' इत्यादि ।
टीकार्थ- सूत्रकार ने इस सूत्रद्वारा १३ वें लोकसंस्थान द्वार का प्ररूपण किया है - इसमें गौतमस्वामीने प्रभु से ऐसा पूछा है- 'किं संठिए णं भंते! लोए पण्णत्ते' हे भदन्त ! लोक का आकार कैसा कहा गया है ? उत्तर मैं प्रभु कहते हैं - 'गोपमा सुपाडियसंठिए लोए पण्णन्ते' हे गौतम! -सोसथानद्वार वस्तव्यता
" कि संठिए णं भंते ! लोए पण्णत्ते" त्याहि
ટીકા-સૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા તેરમાં લેાકસંસ્થાન દ્વારની પ્રરૂપણા કરી છે તેને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એવા પ્રશ્ન પૂછે છે कि संठिए णं लोए पण्णत्ते " हे भगवन् । बोउनो भार देव। उह्यो छे ? महावीर प्रभुना उत्तर-" गोयमा !” हे गौतम ! " सुपइट्ठियस लिए लोए