________________
६३६
भंगवतीसूत्रे . टीका-इतः पूर्व धर्मास्तिकायादीनां चतुणी पुद्गलास्तिकायस्य चेकैकस्यप्रदेशस्य स्पर्शना प्रतिपादिता, अथ विशिष्य पुद्गलास्तिकायस्यैव द्विपदेशादि स्कन्धानां स्पर्शनां प्ररूपयितुमाह-दो मंते' इत्यादि । 'दो भंते ! पोग्गलस्थिफायपएसा केवइएहिं धम्मस्थिकायपएसेहिं पुट्ठा ? ' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! द्वौ पुद्गलास्तिकायप्रदेशौ कियद्भिःधर्मास्तिकायप्रदेशैः स्पृष्टौ भवतः ? भगवानाह'जहन्नपदे छहि, उक्कोसपए बारसहि' हे गौतम ! जघन्यपदे-जघन्येन, पहभिः, उत्कृष्टपदे उत्कृष्टेन द्वादशमिः धर्मास्तिकायमदेशः द्वौ पुद्गलास्तिकायप्रदेशौ स्पृष्टी
द्विप्रदेशिकादि पुद्गलास्तिकाय स्पर्श बारवक्तव्यता'दोभंते! पोग्गलस्थिकायपएसा केवाएहिंधम्मस्थिकायपएसेहि' इत्यादि।
टीकार्थ-इस सूत्र से पहिले धर्मास्तिकायादिक चार अस्तिकायों के और पुद्गलास्तिकाय के एक एक प्रदेश की स्पर्शना कही है। अब वे विशेषरूप से इस सूत्र द्वारा पुद्गलास्तिकाय के ही विप्रदेशादिरूपस्कन्धों की स्पर्शना की प्ररूपणा कर रहे हैं-इसमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है-'दो भंते ! पोग्गलस्थिकायपएसा केवाएहि धम्मस्थिकायपएसेहिपुठ्ठा' हे भदन्त ! पुद्गलास्तिकाय के दो प्रदेश धर्मास्तिकाय के कितने प्रदेशों द्वारा स्पृष्ट होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'जहन्नपए छहि, उकोसपए वारसहि' हे गौतम ! जघन्यपद में-अर्थात् जघन्य से धर्मास्तिकाय के छह प्रदेशों द्वारा और उत्कृष्ट से धर्मास्तिकाय के १२ प्रदेशों द्वारा पुद्गलास्तिकाय के दो प्रदेश स्पृष्ट होते हैं। इसका तात्पर्य
– આદિ પ્રદેશેવાળા પુલાસ્તિકાય સ્પર્શદ્વાર વક્તવ્યતા– "दो भवे ! पोग्गलस्थिकायपएसा केवइएहि धम्मस्थिकायपएसेहि" त्याहि-.
ટકાથ–પૂર્વ સૂત્રમાં ધર્માસ્તિકાયાદિક ચાર અસ્તિકાના અને , પુલાસ્તિકાયના એક પ્રદેશની સ્પર્શનાનું કથન કરવામાં આવ્યું છે. હવે સૂત્રકાર આ સૂત્ર દ્વારા પુલાસ્તિકાયના બે આદિ પ્રદેશવાળા ધની. પ્રરૂપણ કરે છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમસ્વામી મહાવીર પ્રભુને र प्रश्न पूछे छे -"दो भंते ! पोग्गलत्थिकायपएमा केवइएहि धम्मस्थिकायपएसेहि पुदा ?" मगवन् ! पुरास्तियना में प्रदेश स्तियना કેટલા પ્રદેશ વડે પૃષ્ટ થાય છે?
महावीर प्रभुना उत्तर-" जहन्नपए छहि, उक्कोसपए बारसहिं" 3 ગૌતમ! પુલાસ્તિકાયના બે પ્રદેશો ઓછામાં ઓછો છે અને વધારેમાં વધારે : બાર ધર્માસ્તિકાયપ્રદેશે વડે ધૃષ્ટ થાય છે. તેનું સ્પષ્ટીકરણ નીચે પ્રમાણે છે”