________________
५५४
भगवतीसरे भण्यंते, किन्तु 'नवरं अवरिमा अस्थि, सेसं जहा गेवेज्जएसु असंखेज्जवित्थडेसु जाव असंखेना अचरिमा पण्णत्ता' नवरं-संख्येयविस्तृतानुत्तरविमानापेक्षया असंख्येयविस्तृतानुत्तरविमानेषु विशेषस्तु-अत्र अचरमाः सन्ति, यतो वाह्यानुचरचतुर्विमानेषु पुनरचरमाणामपि उत्पादसद्भावात् , शेषं यथा ग्रैवेयकेषु असंख्येयविस्तृतेषु विमानेषु प्रतिपादितं तथैवात्रापि प्रतिपादनीयम् , यावत्असंख्येयाः शुक्लपाक्षिकादयः, चरमान्ना, असंख्येयाः अचरमाः प्रज्ञप्ताः, गौतमः पृच्छति-'चोसट्ठीए णं भंते ! असुरकुमारावाससयसहस्सेतु संखेज्जवित्थडेसु असुरकुमारावासेसु किं सम्मट्ठिी असुरकुमारा उवरज्जति मिच्छादिट्ठी? हे भदन्त ! प्सरविमानों में ये पूर्वोक्त कृष्णपाक्षिक आदि जीव उत्पाद, उद्वत्तंना
और सत्ताविषयक तीनों आलापकों में नहीं कहे गये हैं-'नवरं अच. रिमा अत्थि, सेसं जहा गेवेज्जेसु असंखेज्जविस्थडेसु जाव असंखेज्जा अचरिमा पण्णत्ता' संख्यात विस्तारयाले अनुत्तर विमान के कथन की अपेक्षा इस असंख्यातयोजन विस्तारवाले अनुत्तरदिमानों के कथन में यदि कोई विशेषता है तो ऐसी है यहां पर 'अचरिमा अचरमभववाले जीव भी उत्पन्न होते हैं । इस कारण यहां उनका सद्भाव कहाँ गया है। इस प्रकार जैसा कथन असंख्यातयोजनविस्तारवाले अवेयकविमानों में किया गया है उसी प्रकार का अवशिष्ट और सब कथन यहां पर भी करना चाहिये । यावत् असंख्यात शुक्लपाक्षिक आदि जीव, चरमभववाले जीव और असंख्यात अचरमभवदाले जीव यहां कहे गये हैं यहां तक कथन करना चाहिये।
" असंखेजवित्थडेसु वि एए न भण्गंति " मन्यात याना विस्तार વાળાં ચાર અનુત્તર વિમાનમાં પણ પૂર્વોક્ત કૃષ્ણપાક્ષિક આદિ જીને ઉત્પાદ થતો નથી, ત્યાંથી એવાં જેનું વન પણ થતું નથી અને ત્યાં सेवा वा मस्तित्व पातु नथी. “नवर अचरिमा अस्थि, सेसं जहा गेवेज्जेसु असंखेजवित्थडेसु जाव असंखेज्जा अचरिमा पण्णत्ता" सभ्यात यानना વિસતારવાળા અનુત્તર વિમાનના કથન કરતાં અસંખ્યાત જનના વિરતારવાળા વિમાનના કથનમાં એટલી જ વિશેષતા છે કે અહી અચરિમે (અચરમ ભવવાળા જીવે) પણ ઉત્પન્ન થાય છે, તેથી અહીં તેમનો સદુભાવ કહ્યો છે. આ પ્રકારે જેવું કથન અસંખ્યાત એજનના વિસ્તારવા શૈવેયક વિમાનમાં કરવામાં આવ્યું છે, એવું જ બાકીનું સમસ્ત કથન અહી પણ કરવું જોઈએ જેમ કે અસંખ્યાત જનના વિસ્તારવાળાં ચાર અનુત્તર વિમાનમાં અસંખ્યાત શુકલપ ક્ષિક આદિ છે. અસંખ્યાત ચરમભવવાળા જીવો અને અસંખ્યાત અયરમભવવાળા છે, હોય છે, ત્યાં સુધીનું કથન થવું જોઈએ.