Page Text
________________
भगवती सूत्रे
४०२
"
पर्यायैः आदिष्टे - आदेशे सति तैर्व्यपदिष्टा सती नो आत्मा - अनात्मा भवति, पररूपापेक्षया असद्रूपा भवतीति भावः, तदुभयस्थ - तयोः स्वपरयोरुभयं तदेव चोभयं तदुभयं तद्भयस्य पर्यायैः आदिष्टे - आदेशे सति, तदुभयपर्यायै व्यपदिष्टा सतीत्यर्थः अवक्तव्यम् अवाच्यं वस्तु स्यात्, तथाहि रत्नप्रेमां पृथिवी आत्मा - सद्रूपा इति च वक्तुमशक्या तस्याः परपर्यायापेक्षयानात्मत्वात् नापिनो आत्मा अनात्मा असद्रूपा इति च वक्तुं शक्या स्त्रपर्यायापेक्षया तस्या आत्मत्वात् इत्यतः अवक्तव्यमिति, अवक्तव्यत्वं चात्रात्मानात्मशब्दापेक्षयैव वोव्यं नतु सर्वथा, अवक्तव्यंयोंकी वर्णादिरूप पर्यायों की अपेक्षा से वह सद्रूप नहीं होती है, उनकी अपेक्षा से तो आदिष्ट होने पर वह नो आत्मा-असद्रूप होती है२ तथा जब इन दोनों पर्यायों को युगपत् कहने की अपेक्षा से उसका विचार किया जाता है तब वह सद्रूप और असद्रूप दोनों पर्यायों के द्वारा वह अवक्तव्य हो जाती है क्योंकि उसमें ये दोनो धर्म हैं- जब एक ही समय में इन दोनों धर्मो का उसमें प्रतिपादन करने का प्रयत्न किया जावेगा तो वह बात युगपत् कैसे बन सकती है ? कारण शब्दों की प्रवृत्ति तो क्रमशः ही होगी-जब उसमें सद्रूपता का कथन किया जावेगा तब वह असद्रूपता के कथन से रहित हो जावेगी और असद्रूपता के कथन में सपता के कथन से तात्पर्य कहने का यही हैं कि सद्रूप और अस
रूप इन दोनों धर्मों से युक्त होने पर भी वह सद्रूपत्व और असद्रूपत्व प्रतिपादक शब्दों से एक काल में वाच्य नहीं हो सकती है। यहां जो
પાંચાની અપેક્ષાએ તે સદ્ગુરૂપ હોતી નથી, તેમની અપેક્ષાએ આદિષ્ટ (ईथित) उरवामां आवे तो तेना आत्मा (असदृश्य) होय छे. भने न्यारे આ બન્ને પર્યાયાને એક સાથે કહેવાની અપેક્ષાએ તેના વિચાર કરવામાં આવે, ત્યારે તે સદ્ગુરૂપ અને અસદ્ધ્રૂપ, આ બન્ને પર્યાયા દ્વારા અવક્તવ્ય થઈ જાય છે, કારણ કે તેમાં એ બન્ને ધમ છે જ્યારે એક જ સમયે આ અને ધર્મોનું તેમાં પ્રતિપાદન કરવાના પ્રયત્ન કરવામાં આવે, ત્યારે તે વાત યુગપત્ (એક સાથે) કેવી રીતે સ ́ભવી શકે ? કારણ કે શબ્દોની પ્રવૃત્તિ તા ક્રમશઃ જ થશે જ્યારે તેમાં સદ્ગુરૂપતાનુ કથન કરવામાં આવશે, ત્યારે તે અસદ્ગુરૂપતાના કથનથી રહિત થઈ જશે, અને જ્યારે તેમાં અસપતાનું કથન કરવામાં આવશે, ત્યારે તે સદ્ગુરૂપતાથી રહિત થઇ જશે આ કથનનુંતાપ એ છે કે રત્નપ્રભા પૃથ્વી સ ્રૂપ અને અસરૂપ આ ખન્ને ધર્માંથી ચુંક્ત હોવા છતાં પણ તે સપ્ત્વ અને અસપત્ન પ્રાિક શબ્દો વડે એક કાળે
| SR No. | 009320 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 743 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |