________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० ९ सू० ६ भावदेवाल्पबहुत्वनिरूपणम्
३४९
देवा: संख्येयगुणाः, यावत् आनतकल्पे देवाः संख्येयगुणाः, एवं यथा जीवाभिगमे त्रिविधः पुरुषः, अल्पबहुत्वं यावत् ज्योतिपिका भावदेवाः असंख्येयगुणाः, तदेवं भदन्त ! तदेवं भइन् । " ॥५० ६ ॥
इति द्वादशशतकस्य नवमः उदेशकः समाप्तः ॥
टीका - अथ भावदेवविशेषाणां भवनपत्यादीनाम् अल्पवयं प्ररूपयितुमाह - 'एए सिणं भंते' इत्यादि । 'एएसिणं भंते ! भावदेवाणं भवणवासीणं, वाणमंतराणं, जो सियाणं, वैमाणियाणं, सोहम्मगाणं, जाव अच्चुयगाणं, गेवेज्जगाणं, अणुत्तरोववाइयाण य कयरे कयरेहिंतो जाव विसेसाहिया वा ? ' गौतमः पृच्छतिहे भदन्त ! एतेषां खलु भावदेवानां भवनवासिनां वानव्यन्तगणाम्, ज्योतिषि - काणाम्, वैमानिकानाम्, -सौधर्मकाणां यावत्-अच्युतकानाम्, ग्रैवेयकाणाम्, अनुत्तरौपपातिकानां च मध्ये कतरे भावदेवाः, कतरेभ्यो - भावदेवेभ्यः, यावत्अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा सन्ति ? भगवानाह - 'गोयमा ! भावदेवविशेषात्पयहुत्ववक्तव्यता
'एएसिणं भंते । भावदेवाणं भवणवासीणं वाणमंतराणं' इत्यादि । टीकार्थ - इस सूत्र द्वारा सूत्रकार ने भावदेव विशेषरूप भवनपत्यादिकोंका अल्पबहुत्व की प्ररूपणा की है - इसमें गौतम ने प्रभु से पूछा है - ' एएसिणं भंते ! भावदेवाणं भवणवासीणं, वाणमंतराणं, जोहसि घाण, बेमाणियाणं, सोहम्मगाणं जाव अच्चुयगाणं, गेवेज्जगाणं, अणुतरोववाइयाण य कयरे कयरेहिंतो जाव विसेसाहिया वा' हे भदन्त । ये भावदेव रूप जो भवनवासी, वानव्यन्तर, ज्योतिषिक और वैमानिक सौधर्मक, यावत् अच्युततक, ग्रैवेयक और अनुत्तरोपपातिक हैं-सो इनके बीच में कौन भावदेव किन भावदेवों से यावत् - अल्प हैं ? कौन —ભાદે વિશેષાની અલ્પમહ્ત્ર વિષયક વક્તવ્યતા— " एएसि णं भंते । भावदेवाणं भवणवासीणं वाणमतराणं" ટીકા-સૂત્રકારે આ સૂત્રમાં ભાવદેવ દેવાની અપબહુતાની પ્રરૂપણા કરી છે.
त्याहिવિશેષ રૂપ ભવનપતિ આદિ
-
गौतम स्वाभीने प्रश्न " एएसि णं भंते । भावदेवाणं भवणवासीणं, वाणमंतराणं जोइसियाणं वेमाणियाणं, सोहम्मगाणं जाव अच्चुयगाणं, गेवेन्जगाणं, अणुत्तरोववाइयाणं कयरे कयरेहिंतो जाव विसेसाहिया वा ? हे भगवन् ! દેવરૂપ જે ભવનવાસી, પાનબત્તર, નૈતિષિક, વૈમાનિક સૌધમ થી લઈને અચ્યુત પર્યન્તના), ચૈવેયક અને અનુત્તર પપાતિક, દેવે છે, તેમાંથી કયા ભાવઢવા કયા ભાવ દેવા કરતાં ઓછાં છે? કયા ભાવદેવે કયા ભાવદેવે