________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ० ९सू० ५ भव्यद्रव्यदेवाद्युद्वर्तननिरूपणम् ३४५ देवाहिदेवा संखेज्जगुणा, धम्मदेवा संखेज्जगुणा, भवियदव्वदेवा असंखेज्जगुणा, भावदेवा असंखेज्जगुणा' हे गौतम! मन्यद्रव्यदेवादिभावदेवान्तेषु सर्वस्तोका नरदेवाः सन्ति, भरतैरवतेषु प्रत्येकं द्वादशानामेव तेषामुत्पादात् , विनयेषु च वामुदेवसम्भवात् सर्वेषु एकदाऽनुत्पादात् , तदपेक्षया देवाधिदेवाः संख्येयगुणाः भरतादिषु प्रत्येक देवाधिदेवानां चक्रवर्त्यपेक्षया द्विगुणतयोत्पादान, विगयेषु च वासुदेवोपेतेष्वपि उत्पादान, किन्तु तदपेक्षया धर्मदेवाः संख्येयगुणा भवन्ति, श्रमणानामेकदापि कोटीसहस्रपृथक्त्वसद्भावात् , तदपेक्षया भव्यद्रव्यदेवाः तिर्यग्गति
और कौन देव किन देवों से विशेपाधिक है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- गोयमा' हे गौतम ! 'लम्वत्थोवा नरदेवा' सब से कम नरदेव हैं । 'देवाहिदेवा संखेज्जगुणा' इन नरदेवों की अपेक्षा देवाधि. देव संख्यातगुणित हैं । नरदेव सबले कम हैं इसका तात्पर्य यह है कि भरत और ऐरवत क्षेत्र में ये प्रत्येक में १२ ही उत्पन्न होते हैं और विजयों में वासुदेव होते हैं तथा यह भी नियम है कि ये १२ एक साथ उत्पन्न नहीं होते हैं। देवाधिदेवों को जो इनकी अपेक्षा संख्यातगुणा कहा गया है-सो इसका कारण यह है कि भरत और ऐरवत क्षेत्र में चक्रवर्तियों की अपेक्षा ये दूने उत्पन्न होते हैं। तथा वासुदेवयुक्त विजयों में भी इनका उत्पाद होता है । देवाधिदेवों की अपेक्षा धर्मदेव संख्यातगुणित हैं क्यों कि एकसाथ भी धर्मदेवों का कोटिसहस्रपृथक्स्वरूप में सद्भाव रहता है। इनकी अपेक्षा भव्यद्रव्यदेव तिर्थग्गति को અધિક પ્રમાણે છે? કયા દે કયા દેવ જેટલા જ છે? કયા દેવ કયા દેવ કરતાં વિશેષાધિક છે? ____ महावीर प्रभुन। त्तर-"गोयमा!" गौतम!" सव्वत्योवा नरदेवा" नरवानी सभ्या सौथा माछी छे "देवाहिदेवा संखेज्जगुणा" नरहे। કરતાં દેવાધિદે સંખ્યાત ગણું હોય છે. નરેદેવની સંખ્યા સૌથી ઓછી કહેવાનું કારણ એ છે કે ભારત અને અરવત ક્ષેત્રમાં ૧૨-૧૨ નરદેવો (ચક્રવતીઓ) જ ઉત્પન્ન થાય છે, અને વિજયેમાં વાસુદેવ હોય છે. વળી એ પણ નિયમ છે કે ૧૨ નરદેવે એક સાથે ઉત્પન્ન થતા નથી નર કરતાં દેવાધિદેવે સંખ્યાત ગણું કહેવાનું કારણ એ છે કે ભારત અને એરવત ક્ષેત્રમાં ચક્રવતીઓ કરતાં બમણું દેવાધિદેવ ઉત્પન થાય છે, તથા વાસુદેવ યુકત વિજમાં પણ તેમની ઉત્પત્તિ થાય છે દેવાધિદેવે કરતાં ધર્મ સંખ્યાત ગણું હેાય છે, કારણ કે એક સાથે પણ ધર્મદેવને