________________
३४४ .
भगवतीसूत्रे भवति, तदन्त्यभवे च कश्चिनरदेवत्वं प्राप्नोतीत्येवंरीत्याऽवसेयम्। गौतम पृच्छति-'धम्मदेवस्स पुच्छा' हे भदन्त ! धर्मदेवस्य कियन्तं कालम् , अन्तर भवति ? इति पृच्छा, 'गोयमा ! जहण्णेणं पलिभोवमपुहुत्तं, उकोसेणं अणतं कालं अपडूं पोग्गलपरियट्ट देसूर्ण' हे गौतम ! धर्मदेवस्य अन्तरम्, जघन्येन पल्योपमपृथक्त्वम् द्वितीयादारभ्य नवपल्योपमपर्यन्तम् भवति, तथाहि कश्चित् चारित्रवान् जीवः सौधर्मे पल्योपमपृथक्त्वायुष्केघु उत्पद्य तत'च्युत्वा धर्मदेवत्वं प्राप्नोतीत्येवम् उन्नेयम् , यत्तु मनुष्यत्वे उत्पन्नश्चारित्रं विनवास्ते तदधिकमपि सत् पल्योपमसे रहित हो जाता है । अब यदि कोई जीव अपने अन्तिमभव में पुनः इस नरदेवत्व को प्राप्त कर लेना है तब ऐसी स्थिति में नरदेवत्व को छोड़कर पुनः नरदेवत्व की प्राप्ति में उत्कृष्टरूप से अन्तर पूर्वोक्तप्रमाण रूप में सध जाता है। अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'धम्मदेवस्स पुच्छा' हे अदन्त ! धर्मदेव का अन्तरकाल कितना है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! जहण्णेणं पलिआवमपुहुत्तं, उक्कोसेणं अणं कालं अवडूं पोग्गलपरियह देसूणं' हे गौतम ! धर्मदेव का अन्तर काल जघन्य से पल्योपमपृथक्त्व का है-दो से लेकर नौ पल्योपम तक का है, और वह इस प्रकार से है-कोई चारित्र वाला जीव सौधर्मस्वर्ग में पल्योपमपृथक्त्व की आयु वाले देवों में उत्पन्न हो गया क्यों कि धर्मदेव दोपल्योपम से कम स्थिति वाले देवों में उत्पन्न नहीं होता है। और फिर वह वहां से आयु की समाप्ति के बाद चव कर पुनः धर्मदेव हो
સંસારથી રહિત થઈ જાય છે. જે કોઈ જીવ પોતાના અન્તિમ ભાવમાં નરદેવવની પુનઃ પ્રાપ્તિ કરી લે, તે એવી પરિસ્થિતિમાં પૂર્વના નરદેવ પર્યાય અને અન્તિમ નરદેવ પર્યાયની વચ્ચે પૂર્વોક્ત ઉત્કૃષ્ટ કાળનું અંતર પડી જાય છે.
- गौतम स्वाभान प्रश्न-" धम्मदेवस्स पुच्छा" भगवन् ! यवना વિરહકાળ કેટલે કહ્યો છે?
___त्तरे-" गोयमा! जहण्णेणं पलिओवमपुहुत्त, उक्कोसेणं अणंत कालं अवड्ढं पोग्गलपरियट्ट देसूर्ण" 3 गौतम ! म वन वि माछामा माछ। પલ્યોપમપૃથક્વને (એકથી લઈને નવ પોપમને.) અને વધારેમાં વધારે અનંત કાળ સુધી હેય છે. તે અનંત કાળ અધપાલપરિવર્ત કરતાં સહેજ ન્યન હોય છે. જઘન્ય વિહેકાળનું સ્પષ્ટીકરણ–કેઈ ચારિત્રવાળે જીવ, ધારો કે સૌધર્મકપમાં પલ્યોપમપૃથકૃત્વની આયુસ્થિતિવાળા દેવામાં ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યાંની આયુસ્થિતિ જોગવીને ત્યાંથી અવીને તે પુનઃ ધમદેવ રૂપે ઉn