Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टोहा श० ११ उ० १० १० १ लोकस्वरूपनिरूपणम् ४११ जाव पंचिंदिरसु,' एवं-सूत्रप्रदर्शित भङ्गकद्वयरूपोऽध्येतव्यः, आधभङ्गकविरहितः 'अथवा एकेन्द्रियस्य प्रदेशाश्च द्वीन्द्रियस्य प्रदेशश्च" इत्येवं रूपाधभगकविरहितस्त्रिकभङ्गो बोध्यः, आधभङ्गकस्येहा संभवात् , एकस्मिन्नेव आकाशप्रदेशे सम्भवो नास्त्येव, असंख्यातानामेव भावात्-यावत् द्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियपञ्चेन्द्रियेषु पतिपत्तव्यम्। 'अणिदिएम तियभंगो' अनिन्द्रियेषु त्रिकभङ्गः-पूर्वोक्तभनक त्रयमाप संभवतीति कृत्वा तेषु तत् त्यपि वक्तव्यम् । तथाहि-एकेन्द्रियप्रदेशाच, अनिन्द्रि. यप्रदेशाचर' एकेन्द्रियपदेशाच, अनिन्द्रियस्य प्रदेशाच२, एकेन्द्रियपदेशाच अनिद्रियाणांपदेशाच३' 'जे अजीवा ते दुविहा पण्णत्ता' अधोलोकक्षेत्रलोकस्य एकस्मिन् आइल्लविरहिओ जाव पंचिदिएप्सु' अथवा एकेन्द्रिय के प्रदेश हैं और कीन्द्रिय जीव का प्रदेश है"ऐसा जो आद्यविकल्प है उस आद्यविकल्प के सिवाय यहां दो विकल्प यावत् पंचेन्द्रियों तक में जानना चाहिये. आधभङ्ग को जो यहां छोडा गया है उसका कारण यह है कि यहां आद्यभङ्ग बनता नहीं है। क्यों कि एक आकाश के प्रदेश में केवलि समुद्घात को छोडकर एक जीव के एक प्रदेश का रहना संभव नहीं है. क्योंकि वहां पर जीव के असंख्यात प्रदेशों का ही रहना होता है। यहां यावत् शब्द से दीन्द्रिय, तेइन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय और पंचेन्द्रिय जीवों में ऐसा ही कथन जानना चाहिये. वह कहा गया है। 'अणिदिएहतियभंगो' अनिन्द्रियों में पूर्वोक्त भङ्ग त्रय भी संभवित होते हैं ऐसा समझकर उनमें उन तीन भङ्गों को कहना चाहिये जैसे वहां एकेन्द्रियों के प्रदेश हैं और एक अनिन्द्रिय का प्रदेश हैं १, एके" एव आइल्लविरहिओ जाव पंचिंदिएसु" अथवा मेन्द्रियना अशा छ અને કીન્દ્રિય જીવન પ્રદેશ છે,” એ જે પહેલો વિક૯પ છે તે સિવાયના બબ્બે વિકલ્પ પ ચેન્દ્રિય પર્યન્તમાં સમજવા પહેલા ભાંગાને (વિકલ્પને) છડી દેવાનું કારણ એ છે કે અહીં પહેલે વિકલ્પ બનતો નથી, કારણ કે એક આકાશપ્રદેશમાં કેવલિસ મુદ્દઘાતને છોડીને એક જીવના એક પ્રદેશનું અસ્તિત્વ સભવી શકતું નથી, કારણ કે ત્યાં જીવના અસંખ્યાત પ્રદેશોનું જ અસ્તિત્વ सलवी श छे. मही "जाव (यावत्) ५६थी दीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय, यतुन्द्रिय અને પંચેન્દ્રિય જીવ માં પણ એવું જ કથન ગ્રહણ કરવાનું કહ્યું છે. ." अणिदिएसु तियभंगो" मिन्द्रियामा (Hai) पूति र मा પણ સંભવી શકે છે, તેથી તેમના વિષે તે ત્રણ ભાંગા કહેવા જોઈએ. તે ત્રણ ભાંગા નીચે પ્રમાણે સમજવા
(૧) ત્યાં એકેદ્રિયના પ્રદેશ હોય છે અને અનિદ્રિય જીવનો પ્રદેશ હોય છે (૨) એકેન્દ્રિયના પ્રદેશ હોય છે અને એક અનિન્દ્રિય જીવના પ્રદેશ હોય છે (૩) એકેન્દ્રિયના પ્રદેશ હોય છે અને અનિયિ જીના
| SR No. | 009319 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 770 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 45 MB |