________________
३४६
भगवती
“
"
त्वेन, कर्मगुरुकतया, कर्मभारिकतया, कर्मगुरुसं मारिकतया, एतेषां चतुर्णां व्याख्या अत्रैव पूर्वमुक्ता । उत्तरोत्तरोपादने हेतुश्च पूर्वोक्तरीत्यैव वोध्यः सुभानुभाणं कम्माणं उदपणं, सुभासुभाणं कम्माण विवागेणं, सुभासुभाणं कम्माणं फलवियागेणं' शुभाशुभानाम् शुभानां शुभवर्णगन्धादीनाम्, अशुभानां तेपामेकेन्द्रिय जात्यादीनां च कर्मणाम् उदयेन, शुभाशुभानां कर्मणां विपाकेन यथा बरसातुभूत्या, शुभाशुमानां कर्मणाम् फलविपाकेन प्रकर्षावस्थया 'सर्व पुढविकाया जाव उवचज्जंति, नो अस्य पुढविकाइया जाव उववज्जेति ' स्वयमेव पृथिवीकायिकाः पृथिवीकायिकतया उपपद्यन्ते, नो अस्वयं पृथिवीकायिकाः पृथिवी कायिकता उपपद्यन्ते इति । तदुपसंहरन्नाह - ' से तेणट्टेणं जाव उावज्जति' हे
कम्मा उदरणं, सुभासुभाणं कम्माणं विवागेणं, सुभासु भाणं कम्माणं फलविवागणं सगँ पुढविकाइया जाच जववज्जति ' हे गांगेय ! कर्मो के उदयसे, कर्मों के गुरु पनसे, कर्मों के भारसे और कर्मो के अत्यंत भार से शुभ वर्णं शुभ गंध आदि रूप शुभ कमौके और एकेन्द्रिय जात्यादि रूप अशुभ कर्मों के उदयसे, शुभ और अशुभ कर्मों के विपाकसेयथावद्ध रसानुभूतिले, तथा शुभाशुभ कर्मों के फल विपाकसे- -प्रक
स्वासे स्वयं पृथिवीकायिक पृथिवीकायिक रूपसे उत्पन्न होते हैं, अस्वयं पृथिवीकायिक पृथिवीकायिक रूपसे उत्पन्न नहीं होते हैं । कमेदिय कर्मगुरुकता, कर्मभारिकता, और कर्मगुरु संभारिकता इन चार पदकी व्याख्या यहीं पर पहिलेकी जा चुकी है, कमेदिय, कर्मगुरुकला हत्यादि रूपसे जो इनका उपादान किया गया है सो इसमें हेतु क्या है यह बात भी वहीं पर कही जा चुकी है, 'से तेणद्वेणं जाव सुभासुर्माण कम्माण विवागेण, सुभामुभाणं क्रम्माण फळविवागेण खयं पुढविकाइया जाव उवज्जति ” मना उध्यथी, अर्भानी गुरुतांथी, भा ભારથી, અને કર્માંના અત્યંત ભારથી, શુભ વર્ણ શુભ' ગધ આદિ રૂપ શુભ કર્માંના અને એકેન્દ્રિય જાતિ આદિ રૂપ અશુભ કર્મોના ઉદયથી, શુભ અને અશુભ કર્મોના વિપાકથી-યથાખદ્ધરસાનુભૂતિથી, તથા શુભાશુભ કર્મોના ફલવિપાકથી, પ્રકર્ષાવસ્થાથી તેએ પૃથ્વીકાયક રૂપે સ્વય' 'ઉત્પન્ન થાય છે, પરન્તુ તે ઇશ્વરની પ્રેરણા આદિથી પૃથ્વીકાયક રૂપે ઉત્પન્ન થતા નથી. કદય, કશુરુકતા, ક ભારિકતા અને કમ ગુરુસ ભારિકતા આ ચાર પદાના અર્થ આત્રળ સમજાવવામાં આવ્યા છે આ બધાં પદ્માની સાર્થકતા પણુ आगण अफ्रुट श्वासां भावी युडी छे. तेथी, इरीथी- अहीं, तेभतु विवेशन " नथी. " से तेणट्टेणं जाव उववज्जति " हे गाणेय ! तेरो भे' भे