________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०८ उ० ९ सू०६ चैक्रियशरीरप्रयोगबन्धनिरूपणम् ३२९ सव्ववंधतरं जहण्णेणं अंतोबहुत्तं, उक्कोसेण अणंत कालं वणस्सइकालो' हे गौतम ! जीवस्य तथाविधे पुनरपि वायुकायिकत्वे सति वायुकायिकैकेन्द्रियवैक्रियशरीरमयोगस्य सर्वगन्धान्तरं जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् , उत्कृष्टेन अनन्तं कालं वनस्पतिकायरूपं भवति, तत्र च वायुर्वैक्रियशरीरं प्रतिपन्नः, तत्र च प्रथमसमये सर्ववन्धको भूत्वा मृतः, ततः पृथिवीकायिकेषु उत्पन्नः, तत्रापि क्षुल्लकभवग्रहणमात्रं स्थित्वा पुनर्वायुर्जातः तत्रापि कतिपयान् क्षुल्लकभवान् स्थित्वा वैक्रियं गतः, हो जाय और वहां से फिर भरकर पुनः वायुकाय हो जाये तो ऐसी एकेन्द्रिय के वैक्रिय शरीरप्रयोगबंध का अंतर काल की अपेक्षा से कितना होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-(गोयमा) हे गौतम ! (समयबंधंतरं जहणणं अंतोहुतं, उकोसेणं अणंतं कालं वणस्सइ कालो) कोई जीव वायकायिक हो और वह मर कर पृथिव्यादिकायिकों में जन्म धारण करले और वहां से भी मरकर पुनः वह वायुकायिक हो जाय तो ऐसी स्थिति में उस वायुकायिक एकेन्द्रिय के क्रियशरीरप्रयोग का सबंधान्तर जघन्य से अन्तमुहर्त का और उत्कृष्ट से अनन्तकाल का - बलस्पति के काल का होता है। जैसे कोई वायुकायिक जीव वैक्रिय शरीर को प्राप्त करने वाला हुआ वहां उसने प्रथम समय में वैक्रिय शरीर का सर्वबंध किया और फिर मर गया, सो सर कर वह पृथिवीकायिकों में जाकर उत्पन्न हो गया वहां पर वह क्षुल्लकभवग्रहणरूप कालतक रहा और मर कर पुनः वायुकायिक में ही उत्पन्न हो गया-वहां पर भी वह जितनेक क्षुल्लकभव कालतक रहकर वैक्रिय शरीर को प्राप्त, કેમાં (પૃથ્વીકાય આદિમાં) ઉત્પન્ન થઈ જાય અને ત્યાંથી મરીને ફરીથી વાયુકાચિકેમાં ઉત્પન્ન થઈ જાય, તે એવી પરિસ્થિતિમાં તે વાયુકાયિક એકેન્દ્રિયના વૈક્રિયશરીર પ્રગબંધનું અન્તર કાળની અપેક્ષાએ કેટલું હોય છે?
मडावी२ प्रभुने। उत्त२-" गोयमा ! " गौतम " सबसमधतर जहण्णेण' अ तोमुहुत्तं, उक्कोसेण अणतं काल वणस्सइकायो" पडसा वायुायिકેમાં ઉત્પન્ન થયે હોય, ત્યાંથી મરીને ફરીથી વાયુકાયિકમાં ઉત્પન્ન થઈ જાય, તે એવી પરિસ્થિતિમાં તે વાયુકાયિક એકેન્દ્રિયના વૈક્રિયશરીરપ્રયેળને સર્વત્ર અલ્પાન્તર કાળ જઘન્યની અપેક્ષાએ અન્તર્મુહૂર્તને અને ઉકૃષ્ટની અપેક્ષાએ અનંત કાળને વનસ્પતિના કાળ જેટલું હોય છે. જેમ કે કોઈ વાટુકારિક જીવે વૈક્રિયશરીરને સર્વબંધ કર્યો, પછી ત્યાંથી મરીને તે પૃથ્વીકાયિકમાં ઉત્પન્ન થઈ ગયે ત્યાં તે ભુલક ભવગ્રહણરૂપ કાળ પર્યન્ત રહ્યો અને ત્યાર બાદ ત્યાંથી મરીને પુન વાયુકાયિકમાં જ ઉત્પન્ન થઈ ગયા. ત્યાં પણ કેટ
भ ४२