________________
भगवती सूत्र
I
विर्भवतीत्यन्तर्मुहर्तमात्रेणासौ पर्याप्तको भूत्वा वैक्रियशरीरमारभते तत्र च स प्रथमसमये सर्व वन्धको जात इत्येव ं जघन्येन सर्वबन्धान्तरमन्तर्मुहुर्तम्, अथ च वायु रौदारिकशरीरी वैक्रियं गतः, तत्प्रथमसमये च सर्ववन्धकस्ततो देशवन्धको भूत्वा मृतस्ततः परमौदारिकशरीरिषु वायुषु पल्योपमासंख्येयभागमतिवाह्यावश्यं वैक्रियं करोति, तत्र च प्रथमसमये सर्ववन्धकः, एवं रीत्या उत्कर्षेण सर्ववन्धयोरन्तर पल्योपमस्य असंख्येयभागं भवतीत्याशयः, देशवन्धस्यापि तथैव । गौतमः पृच्छति - ' तिरिखखजोणियपंचिंदिय वेउव्दियसरीरप्पओयबंधंतरं पुच्छा ' हे भदन्त ! तिर्यग्योनिकपञ्चेन्द्रियवैक्रियशरीरबन्धान्तरं कालतः कियच्चिरं भवति ? इति पृच्छा, वायु जीव वैक्रिय को प्राप्त हुआ और वह प्रथम समय में सर्वबंधक हुआ और सर्वबंधक होकर वह मरकर वायुकाय में ही उत्पन्न हो गया, ऐसे इस जीवके अपर्याप्तावस्था में वैक्रियशक्ति प्रकट नहीं होती है । . इसलिये अन्तर्मुहूर्त मात्र यह पर्याप्तक रहकर वैक्रियशरीर को प्रारंभ करता है । वह उस समय प्रथम समय में सर्वबंधक होता है । इस तरह यहां सर्वबंध का अन्तर जघन्य से अन्तर्मुहूर्त का कहा गया है । उत्कृष्ट अन्तर इस प्रकार से आता है- औदारिक शरीरधारी वायुकायिक जीव वैक्रिय को प्राप्त हुआ-सो वह प्रथम समय में सर्व बंध हुआ, और द्वितीय समय में देशबंधक हुआ देशबंधक होकर वह मर गया, इस के बाद वह औदारिक शरीरवाले वायुकायिकों में पल्योपम के असं ख्यातवें भाग को व्यतीतकर अवश्य ही वैक्रिय का निर्माण करता है | वहां वह प्रथम समय में सर्वबंधक होता है । इस रीति से पूर्व જીને વૈક્રિયાવસ્થા પ્રાપ્તકરી અને તે પ્રથમ સમયમાં સ ખ ધક થયા, અને સર્વ બધક થયા પછી મરીને તે વાયુાયિકામાં જ ઉત્પન્ન થઈ ગયા. એવા એ જીવ દ્વારા અપર્યાપ્તાવસ્થામાં વૈક્રિયશક્તિ પ્રકટ થતી નથી. તેથી અન્તમુ હૂત માત્ર તે પર્યાપ્તક રહીને વૈક્રિયશરીરને પ્રારભ કરે છે. તે ત્યારે પ્રથમ સમયમાં સમ ધક હાય છે. આ રીતે અહીં સ་મધનું અંતર જઘન્યની અપેક્ષાએ અન્ત દૂતનું કહ્યું છે. હવે ઉત્કૃષ્ટ અંતર કેવી રીતે આવે છે તે પ્રકટ કરવામાં આવે છે કેાઈ એક ઔદારિકશરીરધારી વાયુકાયિક વે ક્રિયાવસ્થા પ્રાપ્ત કરી. ત્યારે તે પ્રથમ સમયમાં સમધક થયા અને દ્વિતીય સમયમાં દેશખ ધક થયા, દેશખ ધક થઈને તે મરી ગયા, ત્યાર બાદ તે ઔદ્યારિકશરીરવાળા વાયુકાયિકામાં પલ્યાપમના અસંખ્યાતમાં ભાગપ્રમાણુ કાળ વ્યતીત કરીને અવશ્ય વૈક્રિયનું નિર્માણુ કરે છે. પ્રથમ સમયમાં સંખ‘ધક હાય છે. મા રીતે આગલા સબધ અને આ સાધ વચ્ચે પાપમના
ટ