________________
२७४ -
.
__ भगवती शरीरप्रयोगस्य देशबन्धान्तरं जघन्येन क्षुल्लकं भवग्रहणं समयाधिकं भवति, उस्कृटेन द्वे सागरोपमसहस्र संख्येयवर्षाभ्यधिके भवति, तथाहि-एकेन्द्रियो देशवन्धकः सन् मृत्वा द्वीन्द्रियादिषु क्षुल्लकभवग्रहणम् अनुभूय अविग्रहेण चागत्य प्रथमसमये सर्वबन्धको भूत्वा द्वितीये समये देशबन्धको भवति, एवञ्च देशबन्धान्तरं जघन्येन सर्वबन्धसमयाधिकं क्षुल्लकमवग्रहणं भवति, उत्कृष्टेन तु सर्ववन्धान्तर वदेव देशवन्धान्तरमुक्तम् ।। ___ अथ पृथिवीकायिकवन्धान्तरं मरूपयति-'जीवस्त णं भंते ! पुढविकाइयत्ते, णोपुढ विकाइयत्ते, पुणरवि पुढवीकाइयत्ते पुढवीकाइयएमिदियओरालिय. सरीरप्पओगवधंतरं कालओ केवच्चिरं भवइ ? ' गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ।
औदारिक शरीरप्रयोग का जो देशबंधान्तर होता है वह जघन्य से एक समय अधिक क्षुल्लकभवग्रहणपर्यन्त होता है और उत्कृष्ट से संख्यातवर्ष अधिक दो हजार सागरोपम का होता है। इसका तात्पर्य ऐसा है-कोई देशबंधक एकेन्द्रिय जीव भरकर दीन्द्रियादिकों में क्षुल्लकभवग्रहण तक रहा और फिर वह वहां से मरकर अविग्रह गति से पुनः एकेन्द्रियों में आ गया सो प्रथम समयमें यहां मर्वयंधक होकर वह द्वितीयादि समयों में देशबंधक-हो गया इस तरह से देशबंधका अन्तर जघन्य से सर्वबंधसमयाधिक क्षुल्लकभवग्रहण पर्यन्त हुआ और उत्कृप्ट से सर्ववध के प्रदर्शित अन्तर की तरह देशबंध का अन्तर संख्यात वर्षाधिक दो सागरोपम का कहा गया है। (जीवस्सणं भंते ! पुढविकाइयत्ते, गोपुढविकाइयत्ते पुणरवि एडविकाइयत्ते एगिदिय ओरालिय सरीर જઘન્યની અપેક્ષાએ એક સમય અધિક ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણ પર્યન્ત હોય છે, અને ઉત્કૃષ્મી અપેક્ષાએ બે હજાર સાગરોપમ કરતાં સંખ્યાત અધિક વર્ષનું હોય છે. આ કથનને ભાવાર્થ એ છે કે-કેઈ દેશબંધક એકેન્દ્રિય જીવ મરીને કીન્દ્રિય આદિકમાં કુલક ભવગ્રહણ પર્યન્ત રહે અને ત્યાંથી ભરીને અવિગ્રહગતિથી પુનઃ એકેન્દ્રિયોમાં જન્મ ધારણ કરે, તે પ્રથમ સમયમાં ત્યાં તે સર્વબંધક થશે અને દ્વિતીયાદિ સમયમાં દેશબંધક થઈ જશેઆ રીતે દેશબંધનું અંતર જઘન્યની અપેક્ષાએ મુલ્લક ભવગ્રહણ કરતાં એક અધિક સમય પર્યન્તનું થયું અને ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ સર્વબંધનું જેટલું અંતર બતાવવામાં આવ્યું છે એટલુજ દેશબ ધનું. પણ અંતર થાય છે એટલે કે ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ તે અંતર બે સાગરેપમ કરતાં સંખ્યાત અધિક વર્ષ પ્રમાણ થાય છે.
(जीवरस ण भंते ! पुढविक्काइयत्ते, णोपुढविकाइयत्ते पुणावि पुढविकाइयत्ते एगिदियओरालियसरीरपओगव धंतर' कालो फेवच्चिर' होइ ?) 3 महन्त !