Page Text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.१ सू.५ सक्षमपृथ्वीकायस्वरूपनिरूपणम् अगि । एवं सर्वे भणितव्याः। तिर्यग्योनिक-मनुष्य-देवाः यावत् ये पर्याप्ताः सर्वार्थसिद्धानुत्तरौपपातिकाः यावत् परिणताः, श्रोत्रेन्द्रिय-चक्षुरिन्द्रिय-यावत्परिणताः (चतुर्थो दण्डकः ४) सू० ५॥ __टीका-'जे अपज्जत्ता सुहुमपुढविकाइयएगिदियपओगपरिणया ते फासिदियपओगपरिणया' ये अपर्याप्तकाः सूक्ष्मपृथिवीकायिकैकेन्द्रियप्रयोगपरिणताः पुद्गला' प्रज्ञप्ताः, ते नियमतः स्पर्शेन्द्रियप्रयोगपरिणता एव भवन्ति नतु चक्षुःश्रोत्रादीन्द्रियप्रयोगपरिणताः पृथिवीकायिकादेः स्पर्शरूपस्यैव एकेन्द्रियस्य तरहसे पर्याप्तक नारनप्रयोगपरिणत पुद्गलोंको भी जानना चाहिये । ( एवं सब्वे भाणियव्वा तिरिक्खजोणियमणुस्मदेवा जाब जे पज्जत्ता सव्वट्ठसिद्ध अणुत्तरोववाइय जाय परिणया ते साइंदियचविखदिय जाब परिणया, दंडगा४) इसी प्रकारसे समस्त तियश्चोंको, मनुष्योंको और देवोंको जानना चाहिये । यावत् जो पुद्गल पर्याप्त सर्वार्थसिद्ध अनुत्तरोपपातिकदेवप्रयोगपरिणत होते हैं वे श्रोत्रेन्द्रिय चक्षुइन्द्रिय यावत् परिणत हैं । दण्डक ४
टीकार्थ-इस सूत्रद्वारा सूत्रकारने इन्द्रियहार को लेकर चतुर्थदण्डक कहा है इसमें यह कहा गया है कि 'जे अपज्जत्ता सुहुमपुढविकाइयएगिदियपओगपरिणया ते फालिदियपओगपरिणया' जो अपर्याप्त सूक्ष्मपृथिवीकायिक एकेन्द्रियप्रयोगपरिणतपुद्गल कहे गये हैं वे नियम से एक स्पर्शन इन्द्रिय प्रयोगपरिणत ही होते हैं चक्षु प्रोआदि इन्द्रियोंके प्रयोगसे परिणत नहीं होते क्योंकि पृथिवीकायिक आदिके (एव पजत्ता वि) मे प्रभाव पर्याप्त ना२४ प्रयोगपति पुगसा विय ५९ सभाg ( एवं सत्वे भाणियव्या तिरिक्वजोणियमणुम्सदेवा जाव जे पजत्ता सबसिद्धअणुत्तरोववाइय जाव परिणया ते सोइंदिय चविखदिय जाव परिणया, दंडगा ४) मे प्रभारी समरत तिय यो, भनुष्य! मन वा विष समन (કાવત) જે પુદગલો પર્યાપ્ત સર્વાર્થસિદ્ધ અનુત્તરીયપાતિક દેવ પ્રોગપરિણત હોય છે, તે પુગલે શ્રીન્દ્રિય, ચક્ષુઈન્દ્રિય આદિ પાચે ઈનિદ્રના પ્રયોગથી પરિણત હોય છે આ પ્રમાણે એથું દંડક સમજવું
કાર્થ- આ સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકારે ઈન્દ્રિયદ્વારને અનુલક્ષીને જોયા દડકનું પ્રતિપાદન यु छ तेभा घुछे - 'जे अपज्जत्ता सहमपुढविकाइयएगिदियपओगपरिणया ते फासिदियपओगपरिणया' नेमपति सूक्ष्म पृथ्वी यि मेन्द्रिय પ્રયે ગપરિણત પુદગલ કહ્યા છે, તે નિયમથી જ એક સ્પર્શેન્દ્રિય પ્રોગપરિણત જ હેય છે. તે પુદગલે ચક્ષુ, શ્રોત્ર આદિ ઇન્દ્રિયોના પ્રયોગથી પરિણત હતા નથી કારણ કે પૃથ્વીકાયિક
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |