________________
-४९६
भगवती सूत्रे क्षेत्र:- क्षेत्रमाश्रित्य आभिनिवोधिकज्ञानी आदेशेन ओघतः सामान्यरूपेण श्रुतपरिकर्मतया वा ज्ञानजन्य संस्कारेण सर्वक्षेत्रं लोकालोकरूपं जानाति, पश्यति, 'एवं कालओ वि' एवं तथैव कालतोऽपि कालमाश्रित्यापि आभिनिबोधिकज्ञानी आदेशेन सर्वकालान् जानाति, पश्यति, 'एवं भावभो वि एवं तथैत्र भावतोऽपि भावमाश्रित्याऽपि आभिवोधिकज्ञानी आदेशेन श्रुतज्ञानजन्यसंस्कारेण औढग्रिकादिपञ्चभावान् जानाति, पश्यति, उक्तञ्च भाष्ये'आएसोति पगारो, ओघादेसेण सव्वदव्वाई, धम्मत्थिकाइयाइ, जाणइ नउ सव्वभावेणं' ॥१॥ 'खेत्त लोगालोगं, कालं सव्त्रद्धमहत्र तिनिपि, पंचोदाईए, भावे अणेज्जएन्नेय मेवइय' |२॥
आएसेणं सव्वखेत्तं जाणइ पास' इसी तरहसे अभिविवोधिकज्ञानी . आदेश से - ओघ से सामान्यरूप से ' अथवा श्रुतपरिकर्मित मतिवाला होनेके कारण ज्ञानजन्य संस्कारसें लोकालोकरूप समस्त क्षेत्रको जानता है और देखता है । 'एवं कालओ वि' इसी तरह आभिनिबोधिज्ञानी कालको आश्रित करके भी आदेशसे सर्वकालोंको जानता है और देखता है । ' एवं भावओ वि' इसी तरह आभिनिवोधिक ज्ञानी भाव को आश्रित कर के आदेश से 'श्रुतज्ञानजन्य संस्कार से औदयिक आदि पांच भावोंको जानता है और देखता है । भाष्य में ऐसा ही कहा हैं- 'आएसोति पगारो ओघादेसेण सव्वदव्वाई, धम्मत्थिकाइयाई जाणइ न उ सव्वभावेणं, खेत्त लोगालोगं कालं सव्वमहव तिविहं पि, पंचोदइयाईए भावे अणेज्जएन्नेय मेवइयं२ आएआभिणिवोहियनाणी आए सेणं सव्वखेत्तं जाणई पास' रीते मालिनिमोधि જ્ઞાની આદેશથી-એાઘથી-સામાન્યરૂપથી અથવા શ્રતપરિકર્મિત મતિવાળા હેાવાના કારણે ज्ञानन्न्य सस्सारथी सो सोर३य सघणा क्षेत्रने भागे छे, ते हेचो छे ' एवं कालओ વિ’એજ રીતે આસિન્મિાધિક જ્ઞાની કાળના આશ્રય કરીને પણ આદેશથી સઘળા કાળને , भएँगे छे याने हेणे छे ‘एवं भावओ वि' ये रीते मालिनिमोधिज्ञाना लावने। याश्रय पुरीने આદેશથી શ્રતજ્ઞાન જન્મ સંસ્કાથી અને ઔયિકદ પાચ ભાવાથી જાણે છે અને દેખે 'છે. लाण्यभां भेवुं ४ ४ छे. ‘आएसोत्तिपगारो ओघादेसेण सव्वदव्वाई, धम्मत्थिकायाई जाणइ न हु सव्वभावेगं खेत्तं लोगालोगं कालं सव्वद्धमहत्र तिविद्धं वि पंचोदईयाईए भावे अणेज्जएन्नेय मेवइयं आएसोत्तिव सुत्तं सुभवलद्धेषु तस्स