________________
३९०
भगवतीसूत्रे दुधज्ञानिनश्च नियमतः प्रतिपादितारतथा अपर्याप्तकावर थायां सासादनगुणस्थानकतया ज्ञानद्वयवन्तः स्युः, पर्याप्तकावरथायोतु सासादनगुणस्थानकत्वाभावात अज्ञान द्वयवन्त एव स्युरिति भावः, 'नोसन्नि नोअसन्नी जहा सिद्धा ९' नोसंज्ञि नोअसंज्ञिनश्च सिद्धाः त्रयोदशचतुर्दशगुणस्थानकवर्तिनो जीवाश्च यथा सिद्धाः केवलज्ञानिन उक्तास्तथैव नियमतः केवलज्ञानिनः ॥सू०६॥
दशमे लब्धिद्वारे लब्धिभेदानाहमूलम्- कइविहा णं भंते! लद्धी पण्णत्तो ? गोयमा ! दसविहा लद्धी पण्णत्ता' तंजहा-नाणलद्धी १, दंसणलद्धी २, चरित्तलद्धी ३, चरित्ताचरित्तलद्धी ४, दाणलद्धी ५, लाभलद्धी ६, भोगलद्धी ७, उवभोगलद्धी ८, विरियलद्धी ९, इंदियलद्धी १०, णाणलद्धी णं भंते ! कविहा पण्णत्ता ? गोयमा ! पंचविहा अर्थात् अपर्याप्तकावस्थामें सासादनगुणस्थानवाले होनेसे वेहिन्द्रयजीव मतिज्ञान और श्रुतज्ञान इन दो ज्ञानवाले होते कहे गये हैं और पर्याप्तावस्थामें सासादनगुणस्थान नहीं होनेसे मत्यज्ञान और श्रुताज्ञान इन दो अज्ञानवाले कहे गये हैं उसी प्रकार असंज्ञी जीव भी ऐसे ही होते हैं ऐसा जानना चाहिये । 'नो सन्नी नो असन्नी जहा सिद्धा' जो जीव न संज्ञी है और न असंज्ञी है ऐसे सिद्धजीव तथा तेरहवें गुणस्थानवर्ती और चौदहवे गुणस्थानवीजीव नियमसे केवलज्ञानवाले ही होते हैं । दो आदिज्ञानवाले नहीं होते हैं । जैसे सिद्धजीव एक केवलज्ञानवाले हैं। उसी प्रकारसे ये होते हैं ।।०६।।
બે અજ્ઞાનવાળા કહ્યા છે અર્થાત-અપર્યાપ્તકાવસ્થામાં સાસાદન ગુણસ્થાનવાળા હોવાથી બે ઇન્દ્રિય જીવ મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન એ બે જ્ઞાનવાળા હોવાનું કહેલું છે અને અપર્યાપ્તાવસ્થામાં સાસદન ગુણસ્થાન નહી હોવાથી મત્યજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન એ બે અજ્ઞાનવાળા કહેલા છે. એજ રીતે અસક્સી જીવ પણ તેવાજ હોય છે તેમ સમજવું. 'नो सन्नी नोअसन्नी जहा सिद्धा'२ ४१ सज्ञी मसी खाता नथी तेव। સિદ્ધ જીવ તેમજ તેરમા અને ચૌદમાં ગુણસ્થાનમાં રહેનારા જીવ નિયમથી કેવળજ્ઞાનવાળા » જ હોય છે. બે આદિ જ્ઞાનવાળા હેતા નથી. જેવી રીતે સિદ્ધ છવ એક કેવળજ્ઞાનવાળા હોય છે તેવી જ રીતે તેઓ પણ હોય છે. જે સૂ. ૬