________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ.२ मू. ५ शानभेदनिरूपणम्
३७३ अन्नाणी' हे भदन्त ! अनिन्द्रियाः खल्लु केवलिनः किं ज्ञानिनः, किंवा अज्ञानिनो भवन्ति ? भगवानाह-'जहा सिद्धा' २, हे गौतम ! यथा सिद्धाः केवलज्ञानलक्षणेकज्ञानिनः प्रतिपादितास्तथा अनिन्द्रियाः केवलिनाऽपि केवलज्ञानिनो बोध्याः। अथ चतुर्थकायद्वारमाश्रित्य गौतमः पृच्छति-'सकाइया णं भंते ! जीवा कि नाणी, अन्नाणी ?' हे भदन्त ! सकायिकाः खलु जीवाः किं ज्ञानिनः, अज्ञानिनो वा भवन्ति ? भगवानाह-गोयमा ! पंच नाणाणि, तिन्नि अनाणाणि भयणाए' हे गौतम ! सकायिकानां पञ्च ज्ञानानि भवन्ति, त्रीणि अज्ञानानि भजेनया भवन्ति, तथाहि-कायेन औदारिकादिशरीरेण पृथिव्यादिपञ्चत्रसकायहैं ' अणिदियाणं भंते ! जीवा किं नाणी अन्नाणी' हे भदन्त ! जो जीव अनिन्द्रिय हैं इन्द्रियके उपयोगसे रहित हैं वे ज्ञानी होते हैं या. अज्ञानी होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं 'जहा सिद्धा' हे गौतम ! जिस प्रकारसे पहिले यह कहा गया है कि सिद्धजीव केवलज्ञानरूप एक ज्ञानले ज्ञानी होते हैं, उसी प्रकारले अनिन्द्रिय जीव भी-केवली भी केवल ज्ञानरूप एकज्ञानसे ज्ञानी होते हैं। ऐसा जानना चाहिये । ____ अब चतुर्थकायद्वारको आश्रित करके गौतम प्रभुसे पूछते हैं 'सकाइयाणं भंते ! जीवा किं नाणो अन्नाणी' हे भदन्त ! जो जीव औदोरिक आदि शरीरसे अथवा पृथिवी आदि ६ काय इनमें से किसी एककायसे सहित होते हैं वे क्या ज्ञानी होते हैं या अज्ञानी होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं 'गोयमा' हे गौतम ! 'पंच नाणाणि, तिन्नि अन्नाणाई' भयणाए' सकायिकजीवोंको पांच ज्ञान और तीन अज्ञान भजनासे होते हैं क्योंकि औदारिक आदि गरीरसे तथा पृथिवी आदि
प्रम-अणिदियाण भते जीवा किं नाणी अन्नाणी' भवन ! ७ मनिन्द्रिय છે એટલે કે ઈદ્રિયના ઉપયોગથી રહિત છે તેવા છો જ્ઞાની હોય છે કે અજ્ઞાની ? તેને उत्तर भापता प्रभु । 'जहा सिद्धार गौतम ! २ शत सिध्याना विषयमा આ પહેલાં કહ્યું છે સિદ્ધજીવ કેવળજ્ઞાનરૂપ એક જ્ઞાનવાળા હોય છે તે જ રીતે ઈદ્રિયવિનાના જીવ પણ એટલે કેવલી પણ–ચોથા કેવળજ્ઞાનરૂપ એક જ્ઞાનથી જ્ઞાની હોય છે हुवे यतुर्थ-याथा आयरन माश्रय शने गौतमस्वामी प्रभुने छछे : 'सकाइयाण भंते जीया कि नाणी अन्नाणी' मापन! २ १ मोहरि २मा शरीरथी અથવા પૃથ્વી આદિ છ કાય પૈકી કોઈ એક કાય યુકત હોય છે તેવા જીવ જ્ઞાની हेय छे , सजानी ? ते उत्तर मापता प्रभु ४ छ ‘गोंयमा' गौतम! 'पंच नाणाणि तिन्नि अन्नाणाई भयणाए' साथि छवोभा पांय ज्ञान भने त्रा અજ્ઞાન ભજનાથી હેય છે કેમકે દારિક આદિ શરીરથી તથા પૃથ્વી આદિ પાંચ