________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श.८ उ. २ सू. ५ ज्ञानभेदनिरूपणम्
३६१
ज्योतिषिकाः, वैमानिकाः यथा नैरयिकाः । अपर्याप्ताः खलु भदन्त ! जीवाः किं ज्ञानिनः, अज्ञानिनः १ त्रीणि ज्ञानानि त्रीणि अज्ञानानि भजनया अपर्याप्ताः खलु भदन्त ! नैरयिकाः, किंज्ञानिनः किम् अज्ञानिन: ? त्रीणि ज्ञानानि नियमात, त्रीणि अज्ञानानि भजनया, एवं यावत् स्तनितकुमाराः पृथिवीकायिकाः, यात् जहा सकाइया, वाणमंतरा जोइसिया वैमाणिया जहा नेरइया ) मनुज्योंको कायिकजीवोंकी तरह जानना चाहिये । वानव्यंतर ज्योतिपिक और वैमानिक नैrयक जीवोंकी तरह जानना चाहिये (अपज्जत्ताणं संते जीवा किं नाणी अनाणी) हे भदन्त ! अपर्याप्त जीव क्या ज्ञानी होते हैं या अज्ञानी होते हैं ? ( तिनि नाणा, तिनि अन्नाणा भयणाए) हे गौतम ! अपर्याप्त जीवोंके भजनासे तीनज्ञान और तीनअज्ञान होते हैं ( अपजत्ता णं भंते ! नेरहया किं नाणी, अन्नाणी) हे भदन्त ! अपर्याप्त नारक क्या ज्ञानी होते हैं या अज्ञानी होते हैं ? (तिनि नाणा नियमा, तिन्नि अन्नाणा भयणाए) हे गौतम ! इसमें तीनज्ञान नियमसे होते हैं । किन्तु तीन अज्ञान भजनासे होते हैं । ( एवं जाव धणियकुमारा, पुढविकाइया जाव वणस्सइकाइया जहा एगिंदिया) इसी तरह से यावत् स्तनितकुमारोंको भी जानना चाहिये । जैसा एकेन्द्रियके संबंध कहा गया है उसी तरहसे अर्ध्याप्त पृथिवीकायिकसे लेकर वनस्पतिकायिकतक जानना चाहिये । (बेइंदियाणं पुच्छा ) हे भदन्त ! सकाईया चाणमंतरा जोइसिया वेमाणिया जहा नेरइया' मनुष्याने सुभाषि સકાયિક વેાની માફ્ક સમજવાના છે. વાનવ્યતર, જ્યેાતિષિક, અને વૈમાનિકાને નૈયિકજીવાની भाई समन्वाना हे 'अपजत्ताणं ते जीवा किं नाणी अन्नाणी' अपर्याप्तव શું જ્ઞાની હાય છે કે અજ્ઞાની ? ' तिन्नि नाणा तिन्नि अन्नाणा भयणाए હે ગૌતમ । અપર્યાપ્તક જીવને ભજનાથી ત્રણ જ્ઞાન અને ત્રણ અજ્ઞાન હાય છે. 'अपज्जत्ताणं भंते नेरइया किं नाणी अन्नाणी' हे भगवन् ! अपर्याप्त नार शु ज्ञानी होय छे है ज्ञानी ? 'तिन्नि नाणा नियमा तिन्नि अन्नाणा भयणाए ' હે ગૌતમ ! તેમાં ત્રણ જ્ઞાન નિયમથી હાય છે કિંતુ ત્રણ અજ્ઞાન ભજનાથી હાય છે. ' एवं ' जाव थणियकुमारा, पुढविक्काइया जाव वणस्सइकाइया जहा एगिंदिया ' એ જ રીતે યાવત– સ્તનિતકુમાર પત સમજી લેવું. જેવી રીતે એકેન્દ્રિયના વિષયમાં કહ્યુ છે એ જ રીતે અપર્યાપ્તક પૃથ્વીકાયિકથી લઈને વનસ્પતિકાયિક પર્યંત સમજવુ. 'बेइंदियाणं पुच्छा' हे सगवन ! पर्याप्त मेन्द्रियव शुद्ध ज्ञानी हाय छे हैं अज्ञानी ?
"
1