________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ८ उ.२ सु. २ आशीविषस्वरूपनिरूपणम् २८१ विषयमात्र मेतदुक्त, नतु सम्पत्त्या मनुश्यक्षेत्रप्रमाणां तनुमाश्रित्य विषव्याप्ताम् अकार्षः, कुर्वन्ति, करिष्यन्ति वा कदाचित् मनुष्यजात्याशीविषा इत्यर्थः, बहुवचनादिकं पूर्ववदवसेयम्, 'गौतमः पृच्छति-'जइ कम्म आसीबिसे किं नेरइयकम्मासीविसे, तिरिक्खनोणियकम्मआमीविसे, मणुस्सकम्मआसीविले, देवकम्मासीविसे?' हे भदन्त ! यः कर्मासीविषः कथितः स किं नैरपिक कर्माशीविषः कथितः स किं नैरयिककर्माशीविषः, तियग्योनिक कर्माशीविषः, मनुष्यकर्माशीविषः, देवकर्माशीविषो वा भवति ? भगवानाहआशीविषोंका विष अपने प्रभावसे व्याप्त कर सकता है । पर ऐसा कथन केवल उस चिषका सामर्थ्य को दिखलाने के लिये ही प्रकट किया गया है क्योंकि उसविषने आजतक भूतकालमें न ऐसा किया है, न वह वर्तमानमें करता है, और न भविष्यमें भी वह ऐसा करेगा ही । सामर्थे दिखानेका तात्पर्य ऐसा है कि यदि इतना बडा कोई शरीर हो तो वह जहर अपने प्रभावले उसे पूर्णरूप में जहरीला कर सकता है । अब गौतम स्वामी प्रभुसे ऐसा पूछते हैं "जइ कम्मआसोविसे किं नेरय कम्मआसीविसे, तिरिक्खजोणिय कम्मासीविसे मणुस्स कम्मालीविसे देवकम्मासीविसे' हे भदन्त ! जो कर्माशीविष कहा गया है वह कर्माशीविष कौन है ? क्या नैरयिक कसम्शीविष है, या तिर्यग्योनिक जीव काशीविष है ? या अनुष्य कर्माशीविष है ? या देवकर्माशीविष है ? पूछनेका अभिप्राय ऐसा है किं जिन्हे कर्माशीविष कहा गया है वे कर्माशीविष कौन से जीव होते हैं- क्या चारोगतिके जीव कर्माशीविष होते हैं ? इसके उत्तर में આશીવિષેનું ઝેર પિતાના પ્રભાવથી વ્યાપ્ત કરી શકે છે પરંતુ એવું કથન કેવળ તે તેઓની શકિત દર્શાવવા માટે જ જણાવેલ છે કેમકે તે ઝેરે આજ સુધી, ભૂતકાળમાં એવું કર્યું નથી, વર્તમાનમાં તેવું કરતા Oી અને ભવિષ્યમાં તેવું કરશે પણ નહી શકિત બતાવવાને હેતુ એ છે કે જે આવડું મોટું કઈ શરીર હોય તો તે ઝેર પિતાના પ્રભાવથી તેને સંપૂર્ણ રીતે ઝેર યુકત કરી શકે
प्रश्न- 'जइ कम्मआसीविसे किं नेग्यकम्मआसीविसे, तिरिवख जोणिय कम्मासीविसे, मणुस्स कम्मासीविसे, देवकम्मआसीविसे । मान् જે કર્યાશીવિષે કહેલા છે, તે કર્મશીવિષ કેણ છે? શું નારકિય કમશીવિષ છે? અથવા તિર્થં ચ નીક જીવ કમશીવિષ છે? કે મનુષ્ય કર્માશીવિષ છે? કે દેવ કશીવિષ છે? પૂછવાનો હેતુ એ છે કે જેને કમશીવિષ કહ્યા છે તે કમશીવિષ ४५. ३ डाय छ. शु ॥२ गतिवार ०१ ४ाशीविष छ ? उत्तर- 'गोयमा !