________________
भगवती
२५२
योगे द्वादश विकल्पा भवन्ति तथाहि - एकं चत्वारि च १, द्वे त्रीणि च२, त्रीणि द्वे च, ३ चत्वारि एकञ्च ४, इत्येवं चत्वारो विकल्पाः । द्रव्यपञ्चकमाश्रित्य एकत्र द्विकसयोगे त्रयोद्विक्स योगाचतुर्भिर्गुणिता द्वादश भवन्ति, त्रिक पदत्रयस्य योगे तु पद, तथाहि त्रीणि एकम् एकञ्च १, एकं त्रीणि एकञ्च २, एकम् एकं त्रीणि च ३, द्वे द्वे एकञ्च ४, द्वे एकं द्वे च ५, एकं द्वे द्वे च ६, इत्येवं पट्, सर्वसमेलनेन ३+१२ + ६ = २१ एकविंशतिर्विकल्पा सवन्ति, प्रयोगपरिणतादित्रयाणा पञ्चद्रव्याणाम् । एवं द्रव्यपञ्चकापेक्षया सत्यमनः प्रयोगादिषु चतुर्षु पदेषु द्विक त्रिक चतुष्क-स योगा-भवन्ति, एते च द्विकस योगाः मीसापरिणया' अथवा एकद्रव्यप्रयोगपरिणत होता है, चार द्रव्य मिश्रपरिणत होते हैं, इत्यादि यहां पर एकत्वके साथ संयोग होने पर तीन विकल्प, ह्रीकके साथ योग होने पर १२ विकल्प होते हैं । वे इस प्रकार से हैं एकचार, दो तीन, तीन दो, ओर चार एक इस तरह ये चार विकल्प हैं । ये चार विकल्प हैं। द्रव्यपंचकको आश्रित करके एक द्विक संयोगमें पदत्रयके तीन द्विक्संयोग चारसे गुणित होने पर १२ हो जाते हैं । त्रिकयोगमें ६, जैसे तीन एकएक १, एक, तीन, एक २, एक एक तीन, दो, दो एक ४, दो एक दो ५, एक, दो, दो ६ इस तरहसे ६ होते हैं । ३+१२+६= २१ आता है सो इतने विकल्प प्रयोगपरिणत पाँच द्रव्योंके, मिश्रपरिणत पांच द्रव्योंके और विस्त्रसापरिणत पाँच द्रव्योंके होते हैं । इसी तरह द्रव्यपंचककी अपेक्षा सत्यमनः प्रयोगआदि चार पदोंमें विक, त्रिक और चतुष्कसंयोग પરિણત હાય છે. 6 अत्रा एगे पगपरिणए, चनारि मीसा परिणया ' અથવા એક દ્રશ્ય પ્રયોગ પરિણત અને ચાર દ્રવ્ય મિશ્ર પરિણત હોય છે છત્યાદિ, અહી એકત્વના સ યોગમા ત્રણ વિકલ્પ અને ડ્રિંકના સયેાગમાં ખાર ૧૨ વિકલ્પ થાય છે. ते मा प्रमाणे छे- भेम्यार, मेत्र, भालु, भने थारो मा प्रमाशे यार वि દ્રશ્ય પચકના આશ્રય કરીને એક દ્વિક સયોગમા પદત્રયના ત્રણ કિ સયાગને ચારથી ગુણવાથી બાર થાય છે ત્રિક સ યેગમા છ, જેમકે ત્રણ એક, અક ૧ એક, ત્રણુ એક ૨ એક એક અને ત્રણ ૩ એ બે એક ૪ એ એક એ ૫ એક બે બે ૬. એ રીતે छ लेह (विप) थाय छे तमामने लेडवाथी 3 + १२ - ६ = २१ आरसा विष प्रयोग પરિણત પાચ દ્રવ્યોના, મિશ્ર પરિણત પાચ દ્રવ્યેાના અને વિસ્રસા પરિણત પાચ દ્રવ્યાના હાય છે. એ જ રીતે દ્રવ્ય પચકની અપેક્ષામા સત્યમનઃ પ્રયાગ આદિ ચાર પદ્મામા દ્વિક, ત્રિક અને ચતુષ્કને સયાગ થાય છે, તેમાં ઠિક સયાગ ૨૪ થાય છે, જે આ રીતે છે: