________________
१५६
भगवतीस्तो परिणत भवति, ३ संरम्भ-सत्यमनःप्रयोगपरिणतं भवति, ४ असंरम्भ-सत्यमानः प्रयोगपरिणत भवति, ५ समारम्भ-सत्यमनःप्रयोगपरिणत भवति, ६ असमारम्भ-सत्यसनाप्रयोगपरिणतं भवति ?, भगवानाह-गोयमा ! आरंभ-सच्चमणप्पओगपरिणए बा, जात्र असमारंभ-सच्चमणप्पओगपरिणए वा' हे गौतम ! सत्यमनःप्रयोगपरिणत द्रव्यम् आरम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणत वा भवति, यावत्-अनारम्म सत्यमनःप्रयोगपरिणत वा अवति, संरंम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणत वा भवति, 'असंरम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणत वा भवति, समारम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणत वा
भवति,असमारम्स सत्यमनःप्रयोगपरिणत वा भवति, तत्र आरम्भः-प्राणातिपातः तद्विषये मनोव्यापारलक्षणमनःप्रयोगेण परिणाममाप्तद्रव्यपुद्गलः आरम्भहोना है ? अथवा संरंभ सत्यमनःप्रयोगपरिणत होता है ? अथवा असंरम्भलत्यमनः प्रयोगपरिणत होता है ? अथवा लमारंभ सत्यमनः प्रयोगपरिणत होता है ? अथवा अलमारंभ सत्य मनःप्रयोग परिणत होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- गोयना' हे गौतम ! आरंभसचमणप्पओगपरिणए वा जाब अमलारंभलञ्चमणप्पओगपरिणए वा' सत्यमनः प्रयोगपरिणत जो द्रव्य होता है वह आरम्भसत्यमनःप्रयोगपरिणत होता है, अथवा यावत्-अनारंभसत्यमनः प्रयोगपरिणत होता है, या सरंखलत्यननः प्रयोगपरिणत होता है, या अहंरंभ सत्यमनः प्रयोग परिणत होता है, या समारंभसत्यवनः प्रयोगपरिणत भी होता है। या असामान सत्यसनः प्रयोगपरिणत सी होता है। प्राणातिपात का नाम आरंभ है, इस आरंस में सनका जो व्यापार है वह आरंभ સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણા હેાય છેકે અનાભ સત્યમન પ્રયોગપરિણત હોય છે? કે સરભ સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણત હોય છે? કે અસંરભ સત્યમ પ્રયોગપણિત હોય છે? કે સમાર ભ સત્યનનઃ પ્રચે ગપણિત હોય છે? કે અસમાર ભ સત્યના પ્રયોગપરિણત हाय छ?
महावीर प्रभुने। उत्त२-'गोयमा ! गौतम । 'आरंभसञ्चमणप्पओगपरिणए वा जाच असमारंभसञ्चमणप्पओगपरिणए वा रे द्रव्य सत्यमन:प्रयोगपरिणत હોય છે, તે આરંભ સત્યમનઃ પ્રગપરિણત પણ હોય છે, અનારંભ સત્યમન પ્રયોગપરિણત પણ હોય છે, સંરભ સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણત પણ હોય છે, અસંભ સત્યમન. પ્રયોગપરિણુત પણ હોય છે. સમારંભ સત્યમનઃ પ્રગપરિણત પણ હોય છે અને અસમારંભ સત્યમન પ્રોગપરિણત પણ હોય છે.
પ્રાણાતિપાતને આર ભ કહે છે તે આર ભવિષયક મનને જે વ્યાપાર (પ્રવૃત્તિ) હોય છે તેને આર ભજન. પ્રયોગ કહે છે, અને આ પ્રકારના મનઃપ્રયોગથી પરિણમન