Page Text
________________
१५४
भगवतीसूत्रे परिणत भवति, सत्यमृषामनःप्रयोगपरिणत भवति, असत्यामृपामनःपयोगपरिणतं भवति ? भगवानाह-'गोयमा ! सच्चमणप्पओगपरिणएवा, मोसमणप्पओगपरिणए वा, सच्चामोसमणप्पओगपरिणए वा, असञ्चामोसमणप्पओगपरिणए वा' हे गौतम ! मनःप्रयोगपरिणतं द्रव्यं सत्यमनःप्रयोगपरिणत वा भवति, मृपामनःप्रयोगपरिणत वा भवति. सत्यमृषामनःप्रयोगपरिणत वा भवति, असत्यामृपामनःप्रयोगपरिणतं वा भवति, तत्र सत्यपदार्थचिन्तनरूपमनोव्यापारः सत्यमन:प्रयोगपरिणतं कथ्यते १, असत्यचिन्तनरूपमनोव्यापारलक्षणमृपामनःप्रयोगपरिणतम् २, किञ्चित्सत्यं किञ्चिदसत्यम् एतदुभयमिश्रित सत्यमृपामनःप्रयोगपरिणत होता है ? अथवा मृषामनः प्रयोगपरिणत होता है ? सत्य मृषासनामयोगपरिणत होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम ! 'सच्चमणप्पओगपरिणए वा, मोसमणप्पओगपरिणए वा, सच्चामोसमणप्पभोगपरिणए वा, असच्चामोसमणप्पओगपरिणए वा' मनामयोगपरिणत जो द्रव्य होता है, वह सत्यमनःप्रयोगपरिणत होता है, या वृषालनः प्रयोगपरिणत होता है, या सत्यभूषामनःपयोगपरिणत होता है, या असत्यामृषासनः प्रयोगपरिणत होता है। जो पदार्थ जैसा है उसका वैसा ही चिन्तन रूप जो मनो व्यापार है वह सत्यमनः प्रयोग है। इस प्रयोग से परिणत हुआ द्रव्य सत्यमनःप्रयोगपरिणत कहा जाता है। असत्य चिन्तनरूप मनके व्यापारका नाम असत्य मनःप्रयोग है । इस प्रयोग ले परिणाम को प्राप्त हुआ द्रव्यमृषामनः प्रयोगपरिणत कहा गया है । जो मनःप्रयोग कुछ सत्य हो कुछ असत्य हो પ્રયોગપરિણત હોય છે, કે મૃષા (અસત્ય) મન પ્રયોગપરિણુત હોય છે? કે સત્યમૃષા મનઃ પ્રાગપરિણત હોય છે ? કે અસત્યામૃષામનઃ પ્રયોગપરિણત હોય છે ?
मडावी२ प्रभुने। उत्त२- 'गोयमो!' हे गीतम! 'सच्चमणप्पओग परिणए वा, मोसमणप्पओगपरिणए बा, सच्चा मोसमणप्पओगपरिणए वा, असचा मोसमणप्पओगपरिणए वा' से द्र०५ भनः प्रयोगपरित छत्य छ, ते सत्यमानः પ્રયે ગપરિણત પણ હોય છે, મૃષામનઃ પ્રયોગપરિણત પણ હોય છે, સત્યમૃષામનઃ પ્રયોગ પરિણત પણ હેય છે, અસત્યા મૃષામન પ્રગપરિણત પણ હોય છે જે પદાર્થ જેવો હોય એવા જ તેના ચિન્તનરૂપ જે મને વ્યાપાર હોય છે, તેને સત્યમનઃ પ્રયોગ કહે છે આ પ્રયોગથી પરિણત થયેલા દ્રવ્યને સત્યમનઃ પ્રયોગપરિણત કહેવાય છે અસત્ય ચિન્તરૂપ મનોવ્યાપારને અસત્યમનઃ પ્રયોગ કહે છે. આ પ્રયોગથી પરિણમન પામેલા દ્રવ્યને મૃષામન. પ્રોગપરિણત કહેવાય છે. જે મન પ્રયોગ થોડે અંશે સત્ય હોય અને છેડે અશે અસત્ય હેય, આ રીતે બન્ને પ્રકારના પ્રયોગથી મિશ્રિત હોય, તે પ્રયોગને
| SR No. | 009316 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1964 |
| Total Pages | 811 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 47 MB |