________________
7
. प्रमेयचन्द्रिकाटीका श. ६.७.१ शालिमभृतिजीव विशेषयोनिस्वरूपनिरूपणम् ४१. अथ भदन्त ! अतसी - कुसुम्भक - कोद्रव - कडु - वरट्टरालक - कोदूषक - सणसर्वप-मूलकवीजादीनाम् एतेषां धान्यानाम् ? एतेषामपि तथैव, नवरम्- सप्त संवत्सराणि शेषं तदेव ॥ सू० १ ॥
मसूर, तिल, मूंग माष उडद, निष्पाव-वाल, कुलत्थ - कुलथी, आलिसदक- एक प्रकारका अनाज, सतीण - तृवर, परिमन्थक-गली चना, इत्यादि धान्यो अङ्करोत्पादनशक्ति कबतक रहती है ? ( जहा सालीणं तहा एयापि ) हे गौतम ! जिस प्रकारसे शालि धान्यका अङ्कुरोत्पादन काल कहा गया है उसी प्रकारसे इनका भी जानना चाहिये । ( नवरं ) विशेषता इतनी ही है कि (पच सवच्छराई से तंचेच) इनका उत्कृष्टकाल अङ्कुरोत्पादनका पांच वर्षतकका है । तथा जघन्यकाल पूर्वोक्तरूपसे अन्तर्मुहूर्त्तका है । अह भंते । अयसि - कुसुंभग - कोद्दव कंगु-वरग-रालग-कोदूसग - सणसरिसव मृलगबीयमाईणं एएमिं ण्णाणं ?) हे भदन्त ! अलसी, कुसुम्भक, कोद्रव कोदों, कांगनी, वरह, रालक, कोदूषक कोद्रवविशेष, सन् सरों, मूलकबीज इत्यादि धान्यका अङ्कुरोत्पादन काल कवतकका है ? (एयाणं वि तहेव, णवर सत्तसंवच्छराइ सेसं तं चेन) हे गौतम ! इनधान्यका अङ्कुरोत्पादनकाल वैसा ही है, विशेषता इसमें इतनी ही है कि इनका अङ्कुरोल्पा
भसूर, तल, भग, मह, वास, उजयी, मालिस (४ प्राश्नुमनान), तुरा, या छत्यादि धान्यासां अङ्कुरोत्पादन शक्ति ज्यां सुधी रहे छे ? ( जहा सालीणं तहा एयाणं पि > હે ગૌતમ! શાલિ (ચેાખા) ના મીજના જેટલેા કરેત્પાદન કાળ बोछे, भेटीन वटाणा आदि धान्यानो पशु अरोत्पादन आज सभवा. (नवर ) પણ વટાણા આદિના બીજોના અંકુરોત્પાદન કાળમા એટલી જ વિશેષતા છે કે ( पंच मंचच्छराई - सेस तं चेत्र ) तेभना अधिभां अधिरोत्पादन आज પાંચ વર્ષ સુધીના કહ્યો છે, તથા જઘન્ય (ભેછામા ઓછે) અ કુરાત્પાદન કાળ પૂર્વીકત अन्तर्मुहूर्त छे (अह भंते ! अयसि, कुसुंभग, कोदव, कंगु, वरग, रालग, कोदुषण, सण, सरिसव - मूलगवीयमाई णं एएसि घण्णाणं ?) हे महन्त ! गणसी, सुभ्लई, डोह, अग, वरण ( प्रभारनु धान्य), रास (शो अहारना अंग), કાદૂષક (એક પ્રકારના કેાદરા) શણુ, સરસવ, મૂલકખીજ ઇત્યાદિ ધાન્યાના અકુરાત્પાદન अटो उद्योछे ? ( एयाणं वि तहेव, णवर सत्तसंत्रच्छराई सेस तंत्र ) હે ગૌતમ! તે ધાન્યનેા કુરે।ત્પાદન કાળ પશુ એટલે જ છે પરન્તુ અહીં એટલી જ