Page Text
________________
-
भगवतीसूत्रे इत्ता णं पासित्तए' यः खलु दर्शनशक्तिसम्पन्नोऽपि नो प्रभुः नैव कथमपि समर्थों भवति अधोभागे रूपाणि अनालोच्य खलु द्रष्टुम् । अथ प्रकृते योजयति"एस गं गोयमा ! पभू वि अकामनिकरण वेयणं वेएइ' एवमेव हे गौतम ! एष खल समनस्कतया प्रभुरपि ज्ञानेच्छाशक्तिसम्पन्नोऽपि जीवः उपयोगाभावदशायाम् अकामनिकरणमनिच्छापूर्वकं सुखदुःखवेदनां वेदयति । तथा च यथा असंज्ञी जीवः अमनस्कतया सामर्थ्याभावेन ज्ञानेच्छाशक्तिरहितत्वात् अनिच्छापूर्वकम् अज्ञानप्रत्ययं वेदनां वैदयति, तथैव स ज्ञी जीवः समनस्कतया ज्ञानेच्छाशक्तिसम्पन्नोऽपि तादृशशक्तेरुपयोगं विना प्रवृत्यभावेन अनिच्छापूर्वकम् अज्ञानमत्यय वेदनां वेदयतीति सिद्धम् ॥ मू० ४ ॥ जैसे दर्शनशक्ति संपन्न भी प्राणी अधोभाग गत रूपोंको यिना देखे नहीं जान सकता है 'एस गं गोयना ! पभू वि अकामनिकरणं वेयणंवेएइ' इसी तरहसे हे गौतम ! 'पभू वि अकामनिकरणं वेयणंवेएइ ज्ञानशक्ति और इच्छाशक्तिसे संपन्न हुआ भी प्राणी उपयोगाभाव दशामें उपयोगकी अस्थिरताके समयमें अनिच्छापूर्वक सुखदुःखका वेदन अज्ञान अवस्थामें करता है । तथा जिस प्रकार से असंज्ञी जीव अमनस्क होनेके कारण ज्ञामशक्ति और इच्छाशक्तिसे रहित हुआ अनिच्छापूर्वक अज्ञानदशामें वेदनाका अनुभव न करता है उसी तरहसे संज्ञी जीव भी समनस्क होने पर भी ज्ञानशक्ति
और इच्छाशक्तिसे युक्त होने पर भी उपयोगके विना उस शक्तिकी प्रवृत्तिके अभावसे अनिच्छापूर्वक अज्ञानदशामें वेदनाका अनुभवन करता है यह बात सिद्ध हो जाती है । सू. ४ ॥ परतुने रेवी शत नाय न४२ ४ा बिना न शत। नया, 'एस गं गोयमा ! पभू वि अकामनिकरण वेयणं वेएइ । हे गौतम ! मेरा प्रमाणे शानशस्ति અને ઇચ્છા શકિતથી યુક્ત હોય એ જીવ પણ ઉપયોગાભાવ (ઉપગ રહિત ) અવસ્થામાં ઉપગની અસ્થિરતાને સમયે અનિચ્છાપૂર્વક અજાણ અવસ્થામાં સુખદુખતું વેદન કરે છે. તથા જેવી રીતે અસંજ્ઞી છવ અમનસ્ક હેવાને કારણે જ્ઞાનશકિત અને ઇચ્છા શકિતથી રહિત હેયને અનિચ્છાપૂર્વક અજ્ઞાન દશામાં વેદનાને અનુભવ કરે છે, એજ પ્રમાણે સંજ્ઞી જીવ પણ સમરક હોવા છતાં પણ જ્ઞાનશક્તિ અને ઈચ્છાશકિતથી યુકત હોવા છતા પણ ઉપગ રહિત અવસ્થામાં તે શકિતની પ્રવૃત્તિના અભાવે અનિચ્છાપૂર્વક-અજ્ઞાન દશામ–વેદનાને અનુભવ કરે છે, એ વાત સિદ્ધ થાય છે. સૂકા
| SR No. | 009315 |
| Book Title | Bhagwati Sutra Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 880 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 50 MB |