________________
५७६
भगवतीम्रो भगवानाह-गोयमा ! तेणं कालेणं तेणं समएणं गंगासिंधूओ महानईओ रहपहवित्थराओ अक्खसोयप्पमाणमेत्तं जलं वोज्झिहिति' हे गौतम ! तस्मिन् काले तस्मिन् समये खलु गङ्गासिन्धु महानधौ रथपर्थावस्तारे रथगमनमार्ग परिमितविस्तारवत्यौ शकटचक्रद्वयमध्यभागपरिमितमार्गवत्यौ सत्यौ इत्यर्थः अक्षस्रोतः प्रमाणमात्रम्-अक्षपरिमितं धुरापरिमितं चतुर्हस्तविस्तृतप्रमाणमित्यर्थः स्रोतः प्रवाहो यस्य तत् अक्षस्रोतः तत्पमोणा तत्परिमिता मात्रा प्रमाणं यस्य तत् अक्षस्रोतः प्रमाणमानं चतुर्हस्तममाणमात्रं विस्तृतजलं वाहयिष्यतः ‘से वि य णं जले बहुमच्छकच्छभाइन्ने, णो चेव णं आउबहुले भविस्सइ ' तदपि च खलु जलं बहुमत्स्य-कच्छभाकीर्णम् वहुभिर्मत्स्यैः कच्छपैश्च आकीर्ण व्याप्तम्, नो चैव खलु अव्वहुलम् जलगौतम ! 'तेणं कालेणं तेणं समएणं' उस काल और उस समय में गंगा सिन्धु ये दो महानदियां 'रहपहवित्थाराओ' स्थपथविस्तार में गाडी के दोनों पहियोंके बीचका जितना भाग होता है उतने मार्गमें, 'अक्खसोयप्पमाणमेत्तं जलं वोज्झिहिंति' अक्षस्रोत प्रमाणमात्र जलको वहां वेंगी चक्रमें धुराको प्रवेश करनेका जो छिद्र होता है वह अक्षस्रोत है । इतने अक्षस्रोत प्रमाणमात्र क्षेत्र में जलको वे वहांवेंगी । अर्थात् इतने परिमित क्षेत्रमें उनका इतना जल बहता रहेगा । 'से वि य णें जले बहुकच्छभाइन्ने णो चेव णं आउबहुले भविस्सइ' बहनेवाला यह जल अधिक नहीं होगा फिर भी जितना यह होगा उतना वह जल बहुत सी मछलियोंसे बहुत से कच्छपों से " तेणं कालेणं तेणं समएणं " ते असgustmना छ । २०२॥ ३५ समयमा
॥ मने सिन्धु, मे मे महा नही " रहपवित्थाराओ" રથપથ માર્ગમાં એટલે કે રથના બે પૈડાઓ વચ્ચે જેટલું અંતર હોય છે એટલા ५टभी, " अक्खसोयप्पमाणमेत्तं जलं बोज्झिहिति ॥ २थना मा प्रभावtil બનીને એટલે કે રથના પૈડાની એટલે કે રથના પૈડાની (ધુરા) ચિલાપ્રમાણ વિસ્તાર વાળી અર્થાત ચાર હાથ પ્રમાણ ભાગ જેટલા વિસ્તારવાળી હશે. તેટલા જળવાળી હશે અને નદીનો પટ રથચાલી શકે એટલે પહોળે હશે. એમ સૂત્રકાર કહેવા માંગે છે. " से वि य णं जले वह कच्छभाइन्ने णो चेव णं आउवहुले भविस्सइ " જો કે તે પાણીનો પ્રવાહ આમ તે નાનો હશે પણ તે પ્રવાહ અનેક માછલીઓ અને
