________________
प्रमेयचन्द्रिकाटीका श.७३.६ सू.४ भाविभरतक्षेत्रीयमनुष्यावस्थानिरूपणम् ५६९ वितला च गतिर्गमनं येषां ते तथा, निरुत्साहाः उत्साहरहिताः निरुद्यमा इत्यर्थः, सत्त्वपरिवर्जिताः सत्त्वहीनाः आत्मबलरहिता इत्यर्थः 'विगयचेनहतेया, अभिक्खणं सीय उण्ह-खर-फरुसवाय विज्झडियामलिणपंसुरयगुंडियंगमंगा' विगतचेष्ट-नष्टतेजसः विगता विकृताचेष्टा=आचरणं येषां ते तथा, अत एव नष्टानि तेजांसि येषां ते तथा, शीतोष्णखरपरुषवातविज्झडि व्याप्ताः, मलिनपांशुरजोगुण्डिताङ्गोपाङ्गाः शीतोष्णखरपरुपवातेन व्याप्तं युक्तम् अत एव मलिनं च पांशुरूपेण रजसा गुण्डितम्-उद्धूलितम् अङ्गोपाङ्ग येषां ते तथा, 'बहुकोह-माण-माया बहुलोभा, अमुह दुक्खभागी' बहुक्रोधमानमायाः अत्यधिकक्रोध-मान-मायावन्तः, वहुलोभाः, अशुभदुःखभागिनः अमङ्गलरूपदुःखयुक्ताः 'ओसन्नधम्मसण्ण-सम्मत्त परिभट्ठा ' अवसन्नधर्मसंज्ञाः व्याधियोंसे परिपीडित इनके अङ्ग और उपाङ्ग बने रहेंगे। इनकी चाल ऐसी होगी जो स्थिर नहीं होगी चलते समय ये गिरजाया करेंगे अत एव वह इनकी चाल घबडाहट से भरी रहेगी। इनमें उत्साह होगा नही, निरुद्यमी ये होंगे । आत्मबलसे ये रहित होंगे। (विगयचेट्टनट्ठतेया अभिक्खणं सीय उपह-खर-फरुस वायविज्झडियमलिणपंसुरयगुंडियंगमंगा' आचरणरूप चेष्टाएँ इनकी विकृत होंगी तेज इनके नष्ट रहेंगे। उस समयकी शीत, उष्ण एवं अत्यन्त कठोर वायु से युक्त हुए इनके अङ्ग और उपाङ्ग उडती हुई पांशुरूप धलिसे मलिन बने रहेंगे 'बहुकोहमाणमाया बहुलोभा, असुहटुक्खभागी' उस समय के ये मनुष्य अत्यधिक क्रोध, मान, माया
और लोभवाले होंगे । अमगलरूप दुःखसे ये व्याप्त रहेंगे। 'ओसन्नપીડાતા હશે, તેમના અંગે અને ઉપગે વ્યાધિયોથી ગ્રસ્ત હશે તેઓ સ્થિર ગતિથી ચાલી શકતા નહી હોય–તેઓ ચાલતા ચાલતાં પડી જતાં હશે, તે કારણે તેમની ચાલ ગભરાટભરી હશે તેઓ ઉત્સાહહીન અને નિરુદ્યમી હશે તેમનામાં આત્મબળને मनाप श. 'विगयचेट्ट-नट्टतेया, अभिक्खणं सीय उण्ड-खर-फरुस-चाय विज्झडिय मलिणपंसरयगुंडियंगमंगा। तेमनी येष्टामा (मायर) वित री मने तमा તેજહીન હશે તે સમયે એ શીત, ઉષ્ણ અને કઠેર પવન ફૂંકાતું હશે કે તે પવનથી ઊડતી ધૂળ અને રજવડે તેમનાં અંગ અને ઉપાંગો મલિન બની રહેશે 'वह कोह-माण-माया-बहु लोभा असुहदक्खभागी' समयना मनुष्यो मतिशय ક્રોધે, માન, માયા અને અધિક લેભથી યુકત હશે. તેઓ અમ ગળ રૂપ દુઃખથી સદા