________________
भगवतीसूत्रे
१९४
ताऽसमवहतेन आत्मना विशुद्धलेश्यं देवं देवीम् अन्यतरं जानाति, पश्यति ?' भगवानाह - हन्त, सत्यम् विशुद्धलेश्यो देवः सम्यग्रदृष्टित्वात् उपयुक्तत्वाच्च विशुद्धश्यं देवं जानाति पश्यति १२ (४) ।
3
6
अथोपरिवर्णितमुपसंहरन्नाह एवं हेलिएहि अहहिं न जाणइ, न पास, उवरिल्लएहिं चउर्हि जाण, पासई' एवम् तथा च अधस्तनैः=आद्यैः अष्टभिर्विकल्पैः तत्र षोभः- अविशुद्धलेश्यो देवः, अनुपयुक्तेन उपयुक्तेन उपयुक्ताऽनुपयुक्तेन वा आत्मना द्वाभ्यांतु विशुद्धलेइयो देवः अनुपयुक्तेन आत्मना न जानाति, न पश्यति । उपरितनैः - अन्तिमैश्चतुर्भि - विकल्पैः विशुद्ध
,
न पासइ,
जानता देखता है । अब इस उपर वर्णित विषय का उपसंहार करते हुए सूत्रकार कहते हैं कि ' एवं हेडिल्लएहिं अहिं न जाणड, वरिल्ले हि चउहिं जाणइ पासई अवस्तन संबंधी आदि के आठ विकल्पों में रहा हुआ देव देवादिकों को नहीं जानता देखता है और उपरितन अन्तिम चार विकल्पों में रहा हुआ देव देवादिकों को जानता है । सो इन आदि के आठ विकल्पों में आये हुए ६ विकल्पों में वर्तमान देव इसलिये देवादिकों को उपयुक्त, अनुपयुक्त अथवा उपयुक्तानुपयुक्त आत्माद्वारा नहीं जानता है कि वह मिथ्यादृष्टि है । तथा दो विकल्पों में वर्तमान देव विशुद्ध लेश्यावाला देव इसलिये देवादिकों को नहीं जानता है कि वह अनुपयुक्त अवस्थावाला है । तथा चार विकल्पों में वर्तमान विशुद्धलेइयावाला देव देवादिकों को जानता है ऐसा जो कहा है उसमें कारण उसका 'एवं डेलिएहिं अहिं न जाणइ, न पासङ, उवरिल्लेहिं चउहिं जाणइ, पासह' શરૂઆતના આઠે વિકામાં રહેલા દેવ દેવાદિકને જાણતા દેખતે નથી, પણુ છેલ્લા ચાર વિકલ્પે।મા રહેલા દેવદેવાદિકે જાણી—દેખી શકે છે. પહેલાં આઠ વિામાંથી શરૂઆતના ૬ વિકલ્પામા રહેલા દેવ દેવાદિકે ઉપયુકત, અનુપયુકત અથવા ઉપયુકતાનુંપયુકત આત્મા દ્વારા જાણુàા નથી કારણકે તે મિાદૃષ્ટિ હોય છે વિકલ્પોમાંના છેલ્લા બે વિકલ્પામાં વર્તમાન વિશુદ્ધ લેસ્યાવાળા–સમ્યગદૃષ્ટિ દેવ અનુપયુકત (ઉપયાગ રહિત) અવસ્થાવાળા હાવાથી દૈવાદિકોને જાણી શકતા નથી છેલ્લા ચાર વિકામાં વર્તમાન વિશુદ્ધ લેશ્યાવાળા દેવ દેવદિકાને જાણી શકે છે તેનું કારણ તેની સમ્યદૃષ્ટિયુક્તતા અને ઉપયુકતાવસ્થા છે. અન્તે મહાવીર પ્રભુના કથનને
તથા પહેલા આઠે